مقایسه تطبیقی الزامات نهادی الگوواره برنامه‌ریزی راهبردی با برنامه‌ریزی «راهبردی ساختاری» شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

پس از پایان جنگ جهانی دوم و در پی نیاز به بازسازی شهرهای ویران‌شده، الگوی برنامه‌‌ریزی جامع به خاطر توجه صرفاً کالبدی، انعطاف‌ناپذیری و انطباق‌ناپذیری در برابر تغییرات سریع سکونتگاه‌های شهری مورد نقد قرار گرفت. به دنبال این انتقادها، برنامه‌ریزی جامع- ساده جای خود را به رهیافت جامع- عقلایی داد که این رهیافت به واسطه عقلانی بودن، مقدمات ظهور نگرش راهبردی را فراهم کرد. در نظام برنامه‌ریزی ایران که به تدوین برنامه‌ریزی جامع می‌پرداختند، عدم تحقق‌پذیری این نوع برنامه‌ها با وجود صرف هزینه و زمان زیاد، بر برنامه‌ریزان آشکار و در همین راستا برنامه‌ریزی راهبردی- ساختاری مطرح و حمایت شد. این طرح موضوع منجر به حرکت به سوی تهیه طرح‌های توسعه شهری با رویکرد ساختاری راهبردی برای کلانشهرها از جمله تهران شد که با عدم تعریف قانونی و نهادی این رویکرد در محیط مورد برنامه‌ریزی- تهران- تهیه‌ چنین طرحی با کاستی‌ها و تداخلاتی در طول فرآیند برنامه‌ریزی روبرو شد که تحقق‌پذیری و دستیابی به اهداف طرح را تحت تأثیر قرار داد. هدف از این مقاله شناسایی کاستی‌ها و مغایرت‌های نهادی طرح راهبردی- ساختاری شهر تهران با اصول و ارزش‌های الگوواره راهبردی است تا از این طریق تحقق‌پذیری آن افزایش یابد. این پژوهش که از حیث هدف جز پژوهش‌های کاربردی محسوب می‌شود به‌منظور دستیابی به اهداف مذکور، با بهره‌گیری از رهیافت نهادی به مقایسه تطبیقی طرح راهبردی ساختاری شهر تهران با اصول و مفاهیم الگوواره‌راهبردی می‌پردازد تا از این طریق مقدمات اصلاح و اجرایی شدن طرح آغاز شود. برای رسیدن به این هدف، نخست به تعیین مؤلفه‌هایی جهت مقایسه طرح با الگوواره راهبردی اقدام شده که این مؤلفه‌ها الزاماتی هستند که می‌تواند زمینه‌ کارآمدی نهادهای برنامه‌ریزی را فراهم کند. سپس با مقایسه تطبیقی و برهم نهادن این مؤلفه‌ها و الزامات، کاستی‌ها و عدم تطابق برنامه‌ریزی راهبردی ساختاری تهران با اصول کلی برنامه‌ریزی راهبردی تعیین می‌شود. بر مبنای دستاوردهای این مقاله، باوجود ادعای نهادباوری و توجه به اهمیت نهاد در تمامی مراحل تهیه، طرح یاد شده فاقد هرگونه اقدام برای تقویت این رهیافت بوده و از این منظر در دو حوزه الزامات کمی و کیفی نیازمند تجدیدنظر است تا با تحقق هرکدام، تطابق بیشتر طرح با الگوی راهبردی تحقق یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Comparison of Institutional Requirements of Strategic Planning Model and Structural-Strategic Planning of Tehran

نویسندگان [English]

  • Behzad MalekpourAsl 1
  • Mohammad Nasir Tighsaz Zadeh 2
1 Assistant Professor of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 M.A. of Student of Urban and Regional Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Achieving urban and regional development through increasing efficiency of plans is one of the most important objectives for states in the 20th Century. Following the end of World War II and the need to rebuild devastated cities, the comprehensive planning model was criticized for its purely physical, inflexible, and incompatible attention to the rapid changes of urban settlements. Therefore, simple - comprehensive planning replaced with a rational-comprehensive approach, which provided a strategic attitude. In the planning system of Iran, which devised comprehensive planning, it became clear to the planners that rational – comprehensive programs were not realized. Thus, strategic-structural planning was introduced and supported which led to prepare strategic-structural plans for some metropolises including Tehran. The lack of legal and institutional redefinition of this approach in the planning environment (Tehran) caused the preparation process of the plan encountered some problems during the planning process and affected the realization and achievement of the project goals. The purpose of this paper is identifying the institutional deficiencies and contradictions of the Tehran strategic-structural plan (TSPP) with the principles and values of the strategic planning framework to increase its feasibility and efficiency. In order to achieve this goal, first, the present study determines institutional criteria to compare TSPP with strategic planning which can increase the effectiveness of planning institutions. Secondly, a comparative analysis is carried out to determine inconsistencies of TSPP with the main principles of strategic planning. Based on the achievements of this paper, despite the tendency and attention towards institutionalism at all stages of the plan preparation, the plan (TSPP) lacks any action to improve this approach and, in this respect, needs to be revised in both areas of quantitative and qualitative requirements to be realized within the framework of strategic planning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tehran Strategic Structural Plan
  • Institutional Approach
  • Institutionalism
  • Strategic Planning

مراجع

Abdi Daneshpour, Z. (2015). An Introduction to Planning Theories, with Special Reference to Urban Planning Theories. Tehran: Shahid Beheshti University. Retrieved from ISBN: 978-964-457-146-6.
Albrechts, L. (2017). Strategic Planning: Ontological and Epistemological Challenges. In M. Gunder, A. Madanipour, & V. Watson, Planning Theory. London: Routledge. Retrieved from https://www.routledgehandbooks.com/doi/10.4324/9781315696072.ch3
Andalib, A. (2009). Tehran Urban Development Planning Authority: Past, Present and Future (Part 2). Manzar, 2(1), 54-60.
Booth, D., & Jaffe, M. (1978). A Review of Generation and Evaluation in Structure Planning. Town Planning Review, 49. doi:https://doi.org/10.3828/tpr.49.4.c6550466330243gx
Brown, R. (2008). Local Institutional Development and Organizational Change for Advancing Sustainable Urban Water Futures. Environmental Management, 41. doi:10.1007/s00267-007-9046-6
Bryson, J. (1995). Strategic Planning For Public and Nonprofit Organizations: A Guide to Strengthening and Sustaining Organizational Achievement. San Francisco, CA: Jossey Bass.
Clouser, R., & Cothran, H. (2006). Strategic Planning for Communities, Non profit Organizations and Public Agencies. Food and Resource Economics Department, Florida Cooperative Extension Service. Retrieved from https://journals.flvc.org/edis/article/view/115994
Daneshvar, M., & Bandar Abad, A. (2011). Evaluation of the Compliance of New Development Plans with the Characteristics of the Strategic Structure Plan. Hoviat Shahr, 14(7). 83-92. http://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_1998_bbecba37796be4cad1a20401bb6a6bc0.pdf
Dolatabadi, F. (2009). Criticizing the Process of Preparing a New Tehran Master Plan. Tehran: Manzar.
Dyckman, J. (1963). The Scientific World of the City Planners. American Behavioral Scientist, 46-50. doi:https://doi.org/10.1177%2F000276426300600606
Evans, B., Sundback, S., Theobald, K., & Marko, J. (2005). Governing Sustainable Cities. London: Earthscan. doi:10.4324/9781849771504
Forn, J. (2003). Theory of Revolutions. Tehran: Ney Publication.
Ghafari, G., & Azizi mehr, K. (2011). The Institutional Approach and Analysis of Welfare Policies in Contemporary Iran. Sociological Studies, 1, 23-56.
Ghaffari, G. (2009). The Logic of Comparative Research. Iranian Social Studies, 8(4), 76-92.
Gibbs, C., Jonas, A., Suzanne, R., & Spooner, D. (2001). Governance, Institutional Capacity and Partnerships in Local Economic Development: Theoretical Issues and Empirical Evidence from the Humber Sub-region. Transactions of the Institute of British Geographers, 26(1), 103-119. doi:10.1111/1475-5661.00008
Hadi zanor, B. (2016). Evaluating the Feasibility of Urban Plans in Tehran. Haft Shahr, 8-35.
Healey, P. (1998). Building Institutional Capacity Through Collaborative Approaches to Urban Planning. Environment and Planning, 30, 1537-1542. doi:https://doi.org/10.1068%2Fa301531
Helms, M. (2006). Encyclopedia of Management (5th ed). Thomson Gale a part of Thomson Corporation.
Henry, N., & Pinch, S. (2001). Neo-Marshallian Nodes, Institutional Thickness and Britain s Motor Sport Valley: Thick or Thin? Environmental and Planning, 33. doi:https://doi.org/10.1068%2Fa32184
Jahanshahi, M. (2009). Criticizing the Process of Preparing a New Tehran Master Plan. Manzar, 7.-76.
Mahoney, J. (2006). Analyzing Path Dependence: Lessons from the Social Sciences. Understanding Change, 129-139.
Majedi, H., Saeednia, A., Salehi, B., Mashhoodi, S., & Mahdizadeh, J. (1999). Basis and Framework for Reviewing Urban Planning Services. Tehran: Department of Housing and Urban Development.
Mantzavinos, C., North, D., & Shariq, S. (2004). Learning, Institutions, and Economic Performance. Perspectives on Politics, 2(1), 75-84. doi:https://doi.org/10.1017/S1537592704000635
Mashhadizadeh, N. (2004). Analyzing the Features of Urban Planning in Iran. Tehran: Iran University of Science & Technology Publications.
Mashhoodi, S. (1996). Basics of Structural Designs. Zista.
Mayntz, R., & Scharpf, F. (1995). Gesellschaftliche Selbstregelung und Politische Steuerung. Frankfurt: Campus Verlag.
Moradi, V. (2005). Strategic Planning and its Application in Iranian Urban Planning; A Case Study of Tehran Metropolis. Tehran: Urban Processing and Planning Company Publications Affiliated to Tehran Municipality.
Motevaseli, M., & Haj Ali Akbari, K. (2016). Collective Action; the Connecting Point of Institutionalist Thinking and Communication Planning Attitude. Journal of Planning and Budgeting, 15-45.
motevaseli, M., & Nikoo Nesbati, A. (2011). Institutional Change. Journal of Planning and Budgeting, 3, 51-68.
Myrdal, G. (1978). Institutional Economics. Journal of Economic Issues, 12(4), 771-783. doi:https://doi.org/10.1080/00213624.1978.11503577
Natrasony, S., & Alexander, D. (2005). The Rise of Modernism and the Decline of Place: The Case of Surrey City Centre, Canada. Planning Perspectives, 20(4). doi:https://doi.org/10.1080/02665430500239489
Oosterlynck, S., Van den Broeck, J., Albrechts, L., Moulaert, F., & Verhetsel, A. (2011). Strategic Spatial Projects: Catalysts for Change. London: Routledge.
Perloff, H. (1956). Education of City Planners: Past. Journal of the American Institute of Planners, 22(4), 186-217. doi:https://doi.org/10.1080/01944365608979011
Pike, A., Rodríguez-Pose, A., & Tomaney, J. (2006). Local and Regional Development. London: Routledge. Retrieved from https://www.routledge.com/Local-and-Regional-Development/Pike-Rodriguez-Pose-Tomaney/p/book/9781138785724
Pirzadeh, H. (2008). Reform of Urban Development Management System in Iran Based on Strategic Approach. Tehran: Ministry of Housing and Urban Planning.
Rodrik, D. (2008). Thinking about Governance. In Governance Growth and Development Decision-making. World Bank. Retrieved from https://j.mp/2ox92JK
Seyed Hoseini, S. (2010). Designing an Interactive Approach Based on Macro and Micro City Scale Design. Tehran: PhD Thesis, Islamic Azad University, Science Research Branch, Tehran.
Smelser, N. (2003). On Comparative Analysis , Interdisciplinarity and Internationalization in Sociology. International Sociology, 18(4), 643-657. doi:https://doi.org/10.1177%2F0268580903184001
Stein, H. (2008). Beyond the World Bank Agenda: An Institutional Approach to Development. Chicago: The University of Chicago Press.
Tool, M. (1977). A Soacial Value Theory in Neoinstitutional Economics. Journal of Economic Issues, 11(4), 823-846. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/4224646https://www.jstor.org/stable/4224646
Walker, W., Haasnoot, M., & Kwakkel, J. (2013). Adapt or Perish: A Review of Planning Approaches for Adaptation under Deep Uncertainty. Sustainability, 5(3), 955-979. doi:https://doi.org/10.3390/su5030955
معماری و شهرسازی آرمان شهر
دوره 13، شماره 32
آذر 1399
صفحه 315-330

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 تیر 1398
  • تاریخ بازنگری: 27 مهر 1398
  • تاریخ پذیرش: 19 آذر 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار