ارزیابی کیفیت خدمات آموزشی درس طراحی معماری (2) در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز از منظر دانشجویان بر مبنای مدل سروکوال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

2 دانشیار گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران (نویسنده مسئول).

3 استادیار گروه معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

چکیده

بررسی دیدگاه‌های دانشجویان به عنوان دریافت‌کنندگان اصلی خدمات آموزش عالی در ارتقای کیفی و کمی خدمات ارائه ‌شده در این حیطه نقش مهمی دارد. هدف اصلی تحقیق حاضر تبیین کیفیت خدمات آموزشی درس طراحی معماری (2) در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز از دیدگاه دانشجویان بر اساس مدل سروکوال می‌باشد. در زمینه دروس رشته کارشناسی مهندسی معماری، با توجه به اینکه دروس طراحی معماری به دلیل ایجاد ارتباط بین دیدگاه‌های نظری و اجرایی، مهم‌ترین بخش در تعلیمات و بدنه اصلی آموزشی این رشته محسوب می‌شوند؛ لذا ارزیابی کیفی در زمینه خدمات آموزشی ارائه شده مرتبط با این دروس ضروری به نظر می‌رسد. روش تحقیق به صورت پیمایشی بوده و جامعه آماری، دانشجویان مقطع کارشناسی پیوسته رشته مهندسی معماری در دانشگاه آزاد واحد تبریز که در حال گذراندن درس طراحی معماری (2) در نیمسال اول سال تحصیلی 97-1396 بودند، می‌باشد. ابزار گردآوری داده‌ها پرسش‌نامه سروکوال بوده که در ابعاد پنج‌گانه شامل بُعد فیزیکی، قابلیت اطمینان، پاسخ‌گویی، تضمین و همدلی کیفیت خدمات آموزشی را مورد سنجش قرار می‌دهد. برای تعیین شکاف کیفیت، تفاضل بین نمرات سطح ادراک و سطح مورد انتظار دانشجویان از خدمات آموزشی سنجیده می‌شود. بر اساس مطالعات انجام گرفته، مؤلفه‌ها، معیارها و شاخص‌های تحقیق با توجه به ابعاد کیفیت خدمات مدل سروکوال تبیین شدند. یافته‌های تحقیق نشان داد که از منظر دانشجویان در ابعاد پنج‌گانه سروکوال، کیفیت خدمات آموزشی در درس طراحی معماری (2) پایین‌تر از سطح انتظار آن‌ها بوده است. بیش‌ترین و کم‌ترین شکاف به ترتیب در بعد پاسخگویی و تضمین مشاهده گردید. این موضوع نشان‌دهنده لزوم توجه بیش‌تر اساتید و کادر آموزشی به کیفیت ارتباط و تعامل با دانشجویان و اهمیت اولویت‌بندی و اقدامات مدیریتی مناسب در جهت رفع یا کاهش شکاف کیفیت در سایر ابعاد می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluating the Quality of Educational Services in the Architectural Design Course (2) in the Islamic Azad University of Tabriz from the Perspective of Students based on the SERVQUAL Model

نویسندگان [English]

  • Mahlegha Shahed 1
  • Hassan Sattari Sarbangholi 2
  • Arsalan Tahmasebi 3
1 Ph.D. Candidate in Architecture, Department of Architecture, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
2 Associate Professor of Architecture and Urban Planning, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran (Corresponding Author).
3 Assistant Professor of Architecture, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

Investigation of the students’ perspectives as the main receivers of the higher education services plays a vital role in the quantitative and qualitative promotion of the services provided in this area. The main objective of the current study is the explanation of the quality of educational services for the course of architectural design (2) at the Islamic Azad University of Tabriz from the students’ perspective, based on the SERVQUAL Model. In terms of the courses provided for the bachelor course of Architectural Engineering, the architectural design courses are the most important part of the education and the main body of teachings in this major due to the connection they make between the theoretical and practical approaches. Therefore, a qualitative evaluation of the educational services related to these courses is necessary. The research method is a survey and the statistical population is undergraduate students in the field of architectural engineering at the Azad University of Tabriz who were taking the course of architectural design (2) in the first semester of the 2017-2018 academic year. The data collection instrument was the SERVQUAL questionnaire which measures the educational services in five dimensions tangibles, reliability, responsiveness, assurance, and empathy. To determine the quality gap, the difference between the scores of the level of perception and the level expected by students from educational services is measured. Based on the studies, the research components, criteria, and indicators are explained based on the service quality dimensions of the SERVQUAL Model. The findings indicated that from the students’ perspective, in terms of the five dimensions of the SERVQUAL Model, the quality of educational services provided in the course architectural design (2) is lower than expected. The highest and lowest gap belonged to responsiveness and assurance, respectively. It indicates the necessity of higher attention paid to the quality of communication and interaction with the students by the professors and education staff and the importance of prioritization and appropriate managerial measures to eliminate or reduce this quality gap in other dimensions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Educational Service Quality
  • Architectural Design Course
  • Architecture Education
  • SERVQUAL Model
اعلامی، فرنوش، انصاری فر، مجید و اکبری، سعید. (1398). از انتظار تا واقعیت: تحلیل شکاف کیفیت خدمات آموزشی و پژوهشی از دیدگاه دانشجویان دانشگاه‌های دولتی شهر تهران. مدیریت و برنامه ریزی در نظام‌های آموزشی، 12(2)، 318-295. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=513232
آقامیرزایی محلی، طاهره، بابازاده، محمد، رحیم پور کامی، باقر و صالحی عمران، ابراهیم. (1396). ارزیابی و رتبه بندی کیفیت خدمات آموزشی از دیدگاه دانشجویان (مطالعه موردی دانشگاه علوم و فنون مازندران). دو ماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، ۱۰(۴)، 301-288. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=294267 
باقرزاده خواجه، مجید و باقرزاده، فاطمه. (1388). بررسی کیفیت ‌خدمات مراکز ‌آموزش‌ عالی تبریز با استفاده از مدل ‌سروکوال و رتبه‌بندی مراکز با استفاده از فرآیند تحلیل‌ سلسله‌مراتبی. نشریه علمی آموزش و ارزشیابی، 2(8)، 54-31. http://jinev.iaut.ac.ir/article_521579.html 
بیطرف، سمیه، کاملی، محسن و صالح صدق پور، بهرام. (1400). نقش مطالعات جغرافیای انسانی (عناصر محیط- رفتار) در بازشناسی الگوی آموزشی درس طراحی معماری 5 (مسکونی). فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 13(2)، 628-612. http://geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_680745.html
ثقفی، محمودرضا، مظفر، فرهنگ و موسوی، سید محسن. (1394). بررسی تأثیر روش آموزش مشارکت مستقیم استاد و دانشجو بر فرایند یادگیری در درس مقدمات طراحی معماری (۱). نشریه علمی مرمت و معماری ایران، ۱(۱۰)، 90-79. https://mmi.aui.ac.ir/article-1-134-fa.html 
جعفری نژاد، مجید، ابراهیمی پور، حسین، لعل منفرد، الهه، جمالی بهنام، فریده و امینی، امین رضا. (1395). کیفیت خدمات آموزشی از دیدگاه دانشجویان دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد: مدل سروکوال. مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، 11(3)، 259-247. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=359999
خادم رضاییان، مجید و موسوی بزاز، سید مجتبی. (1395). شکاف کیفیت خدمات آموزشی بر اساس مدل سروکوال در دانشکده پزشکی مشهد از دیدگاه دانشجویان. پژوهش در پزشکی، شماره 1، 23-17. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=345570
دانشگر مقدم، گلرخ. (1388). فهم مساله طراحی در آموزش معماری؛ بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر فهم کافی از مساله طراحی به عنوان آغازگاهی برای طراحان مبتدی. هنرهای زیبا، شماره 37، 68-59. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=86611
زارعی، احسان، علیجان زاده، مهران و موسی زاده، علیرضا. (1394). بررسی شکاف کیفیت خدمات آموزشی در دانشجویان دانشکده‌ی بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با استفاده از تکنیک سروکوال. مجله‌ی توسعه‌ی آموزش در علوم پزشکی، (20)، 49-39. https://zums.ac.ir//edujournal/browse.php?a_code=A-12-481-1&slc_lang=fa&sid=1
زندی محب، آرزو، دژدار، امید و طلیسچی، غلامرضا. (1399). تدوین چارچوب مفهومی آموزش دانشجویان مبتدی در کارگاه‌های مقدمات طراحی معماری: تحلیل محتوا کیفی. مطالعات محیطی هفت حصار، ۹(۳۳)، 22-5. http://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-1122-fa.html
سرافراز، حمید، شعبانی، مینا، معتمد، نیما و آرمانی کیان، علیرضا. (1398). بررسی شکاف کیفیت خدمات آموزشی از دیدگاه دانشجویان دستیاری دانشگاه علوم پزشکی زنجان در سال تحصیلی 97-96. مجله توسعه آموزش در علوم پزشکی، ۱۲(۳۴)، 8-1. https://zums.ac.ir/edujournal/article-1-1136-fa.html
سردشتی، سهراب، مظفر، فرهنگ و شفایی، مینو. (1398). تأثیر به‌کارگیری آموزش انتقادی در درس طراحی معماری بر انگیزش تحصیلی دانشجویان طرح معماری یک کارشناسی ‌ارشد. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 12(29)، 43-31. http://www.armanshahrjournal.com/article_102362.html
شریعت راد، فرهاد. (1398). الگوی درونی‌سازی ارزش‌ها در آموزش معماری طرح، کاربست و آزمون مدلی برای رشد عاطفی دانشجویان در کارگاه طراحی. مطالعات معماری ایران، ۸(۱۶)، 246-229. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=493913 
شورای عالی برنامه ریزی آموزشی. (1392). مشخصات کلی، برنامه و سرفصل دروس دوره کارشناسی مهندسی معماری. تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
صداقتی، عباس و حجت، عیسی. (1398). محتوای آموزش معماری در ایران و میزان موفقیت دوره کارشناسی در انتقال این محتوا. مطالعات معماری ایران، ۸(۱۵)، 112-91. https://jias.kashanu.ac.ir/article_111818.html
علی الحسابی، مهران و نوروزیان ملکی، سعید. (1388). تجربه آموزش طراحی در مدارس معماری. فناوری آموزش، 3(3)، 220-207. https://jte.sru.ac.ir/article_1329.html
عنایتی، ترانه، ضامنی، فرشیده و نصیرپور دروئی، نگار. (1392). بررسی کیفیت خدمات آموزشی دانشگاه علوم پزشکی مازندران بر اساس الگوی سروکوآل. فصلنامه مدیریت ارتقای سلامت، ۲(۲)، 39-32. http://jhpm.ir/browse.php?a_code=A-10-187-1&sid=1&slc_lang=fa
کاروان، فرهاد، طلیسچی، غلامرضا و حق طلب، طاهره. (1399). تأثیر آموزش مبتنی بر کارگاه بر توانایی فراشناختی و طراحی دانشجویان معماری. مطالعات محیطی هفت حصار، ۸(۳۱)، 22-15. http://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-815-fa.html
کرباسى، عاطفه. (1390). منازل آموزش طراحى معمارى (بر مبناى یک تجربه). صفه، 54، 24-15. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=297033
محمودی، سید امیر سعید. (1381). چالش‌های آموزش طراحی معماری در ایران بررسی دیدگاه اساتید و دانشجویان. هنرهای زیبا، 12، 79-70. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=32855
مراغی، الهام، حیاتی، فرخنده و حیاتی، فرزانه. (1398). ارزیابی کیفیت خدمات آموزشی از دیدگاه دانشجویان دانشکده علوم پزشکی آبادان. فصلنامه توسعه آموزش جندی شاپور اهواز، 10(3)، 186-176. https://edj.ajums.ac.ir/article_93678.html
مظفر، فرهنگ، قاسمی، وحید و کیان‌ارثی، منصوره. (1396). ارتقاء آموزش طراحی معماری پایه بر اساس مؤلفه‌های خودتنظیمی یادگیری در آتلیه‌های طراحی. مدیریت شهری و روستایی، ۱۶(۴۷)، 432-415. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=488865
موسوی، سیدمحسن، ثقفی، محمودرضا، مظفر، فرهنگ و ایزدی، صمد. (1398). دستیابی به الگوی آموزشی مؤثر در آموزش معماری، مورد مطالعاتی: مقدمات طراحی معماری دو. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 12(28)، 114-103. http://www.armanshahrjournal.com/article_97364.html
مهدیزاده سراج، فاطمه و فارسی محمدی پور، علیرضا. (1391). آسیب شناسی ریزبرنامه‌های دروس مقدمات طراحی معماری در انطباق با نیازهای دانشجویان در دروس طراحی معماری (مطالعات موردی: دانشجویان ورودی سال‌های 1383 تا 1385 دانشگاه علم و صنعت ایران). هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، شماره 4، 70-61. https://jfaup.ut.ac.ir/article_36366.html
میرجانی، حمید و ندیمی، حمید. (1397). الگوی تجربۀ فعال در آموزش معماری تدوین مدلی برای کسب دانش عملی طراحی از طریق رویکرد طراحانه به مصادیق معماری. مطالعات معماری ایران، ۷(۱۴)، 20-5. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=469584
نقدبیشی، رضا، نجف پور، حامد و نقدبیشی، الهام. (1397). ارزیابی کیفیت آموزش معماری از منظر مدرسان (مطالعه موردی: دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن). هویت شهر، 12(4)، 60-47. https://journals.srbiau.ac.ir/article_13918.html
نوروزی نیا، روح انگیز، اعرابی، محسن، هدایت یعقوبی، مجتبی، مجاهد، شهناز، قاضی وکیلی، زهره، میرزائی، سمانه و نصیریان، مریم. (1398). کیفیت خدمات آموزشی از دیدگاه دانشجویان پزشکی در سه مقطع علوم پایه، کارآموزی و کارورزی در دانشگاه علوم پزشکی البرز. مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، ۱۴(۳)، 181-170. https://jmed.ssu.ac.ir/browse.php?a_id=1035&slc_lang=fa&sid=1&printcase=1&hbnr=1&hmb=1
یاسبلاغی شراهی، بهمن، هواس بیگی، فاطمه و موسوی پور، سعید. (1394). سنجش کیفیت خدمات آموزشی ارائه شده به دانشجویان دانشگاه اراک بر اساس مدل سروکوال. آموزش و ارزشیابی، (30)، 44-29.
Afify, H. M. N., Alhefnawi, M. A., Istanbouli, M. J., Alsayed, A. H., & Elmoghazy, Z. A. A. E. (2021). An evaluation of physical model-making as a teaching method in the architectural design studio–A case study at Imam Abdulrahman Bin Faisal University. Ain Shams Engineering Journal, 12(1), 1123-1132. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2090447920301180
Akhlaghi, E., Amini, S., & Akhlaghi, H. (2012). Evaluating educational service quality in technical and vocational colleges using SERVQUAL model. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 5285-5289. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S187704281202160X
Bhuian, S. N. (2016). Sustainability of Western branch campuses in the Gulf Region: Students’ perspectives of service quality. International Journal of Educational Development, 49, 314-323. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0738059316300578 
Chui, T. B., & Bin Ahmad, M. S. (2016). Evaluation of service quality of private higher education using service improvement matrix. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 224, 132-140. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042816305018
Daemei, A. B., & Safari, H. (2018). Factors affecting creativity in the architectural education process based on computer-aided design. Frontiers of Architectural Research, 7(1), 100-106. https://www.researchgate.net/publication/322962639_Factors_affecting_creativity_in_the_architectural_education_process_based_on_computer-aided_design
Davidsen, J., Ryberg, T., & Bernhard, J. (2020). Everything comes together: Students’ collaborative development of a professional dialogic practice in architecture and design education. Thinking Skills and Creativity, 37, 1-14. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1871187120301528
De Araújo, J. A. R., Da Cruz Gurgel, J., Da Silva, W. V., Deretti, S., Dalazen, L. L., & Da Veiga, C. P. (2016). Quality evaluation in post-graduate diploma courses from the students’ perspective: An exploratory study in Brazil. The International Journal of Management Education, 14(3), 454-465. https://isidl.com/wp-content/uploads/2017/07/E4523-ISIDL.pdf 
Dursun, T., Oskaybaş, K., & Gökmen, C. (2013). The quality of service of the distance education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 103, 1133-1151. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S187704281303886X
Foroughi Abari, A. A., Yarmohammadian, M. H., & Esteki, M. (2011). Assessment of quality of education a non-governmental university via SERVQUAL model. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 2299-2304. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042811006434 
Jose, S., Arlene, R., & Lydia, S. (2020). Disruptive Architectural Technology in Engineering Education. Procedia Computer Science, 172, 641-648. https://www.researchgate.net/publication/342222283_Disruptive_Architectural_Technology_in_Engineering_Education
Lupo, T. (2013). A fuzzy Servqual based method for reliable measurements of education quality in Italian higher education area. Expert systems with applications, 40(17), 7096-7110. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957417413004405
Nicholas, C., & Oak, A. (2020). Make and break details: The architecture of design-build education. Design Studies, 66, 35-53. https://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1050&context=textiles_facpub 
Nojavan, M., Heidari, A., & Mohammaditabar, D. (2021). A fuzzy service quality based approach for performance evaluation of educational units. Socio-Economic Planning Sciences, 73, 1-10. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0038012119303362
Taneri, B., & Dogan, F. (2021). How to learn to be creative in design: Architecture students’ perceptions of design, design process, design learning and their transformations throughout their education. Thinking Skills and Creativity, 39, 100781. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1871187120302558
Van Dooren, E. J. G. C., Van Merrienboer, J., Boshuizen, H. P. A., Van Dorst, M., & Asselbergs, M. F. (2018). Architectural design education: In varietate unitas. International Journal of Technology and Design Education, 28(2), 431-449. https://link.springer.com/article/10.1007/s10798-017-9396-1
Yousapronpaiboon, K. (2014). Servquql: Measuring higher education service quality in Thailand. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 1088-1095. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S187704281400367X