تبیین مدل ارزیابی انتخاب و ترجیحات در ساختمان‌‌های مسکونی-آپارتمانی در مناطق شهری، مناطق 1، 6، 13 و 22 تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، دانشکده معماری شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

2 استادیار گروه معماری، دانشکده معماری وشهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران (نویسنده مسئول).

3 دانشیار تخصصی شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

4 استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

چکیده

با توجه به ماهیت مسکن، انتخاب یا ترجیح آن برای هر فرد از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف این تحقیق، تعیین و بررسی الگوی ارتباط معیارهای ترجیحات مسکونی در بین شهروندان تهرانی است. روش تحقیق: این تحقیق به روش پیمایش مقطعی صورت گرفته واحد تحلیل فرد است و جامعه آماری پژوهش را شهروندان تهرانی بالای هجده سال تشکیل می‌‌دهند. تعداد 310 نفر به عنوان نمونه آماری و با توجه به نمونه‌‌گیری تصادفی سیستماتیک منتخب شدند. گردآوری اطلاعات پرسش‌نامه محقق ساخته‌‌ و جهت تحلیل نتایج از شیوه‌‌های آماری هم‌چون تحلیل عاملی تاییدی، تفاوت میانگین‌‌های یک‌نمونه‌‌ای، تفاوت میانگین‌‌های چند نمونه‌‌ای و تحلیل مسیر بهره گرفته شد. نتایج آزمون تفاوت میانگین‌‌های تک نمونه‌‌ای نشان داد که تمامی شاخص‌‌ها از نظر پاسخگویان با اهمیت هستند. تحلیل تفاوت میانگین‌‌ها نشان داد که به ترتیب معیارهای «فرهنگی- اجتماعی»، «فیزیکی- کالبدی»، «محیطی» و «اقتصادی» در انتخاب مسکن دارای اهمیت هستند و این معیارها در مناطق مختلف شهری دارای یک میزان اهمیت می‌‌باشند و تفاوت معنی‌‌داری در مناطق مختلف مشاهده نشد. معیار «اقتصادی» اگرچه از نظر پاسخگویان کم‌ترین اهمیت را به خود اختصاص می‌‌دهد اما مدل مسیر نشان داد که تاثیر معنی‌‌داری بر اهمیت دیگر معیارها دارد. نتایج این تحقیق می‌‌تواند مدنظر برنامه‌‌ریزان و سیاست‌گذاران مسکن و هم‌چنین طراحان معمار قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Explanation of Evaluation Model of Choices and Preferences for Residential-Apartment Buildings in Urban Districts; Case Studies: Districts 1, 6, 13 and 22 of Tehran

نویسندگان [English]

  • Nakisa Lotfi-Mehr 1
  • Kamal Rahbari Manesh 2
  • Hossein Zabihi 3
  • Jamal Al-Din Soheili 4
1 Ph.D. Candidate in Architecture, Faculty of Urban Architecture, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
2 Assistant Professor of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Development, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran (Corresponding Author).
3 Associate Professor, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Development, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

Considering the nature of housing, the individual needs to make choices and preferences about it. This research aims to investigate a relationship model of residential preferences criteria among citizens of Tehran. This research has a cross-sectional survey methodology and bases the individual to be the analysis unit. The statistical population of this study was composed of Tehran’s citizens of over 18 years.  Three hundred ten people were selected as the statistical sample via systematic random sampling. Data were gathered from a researcher-made questionnaire, and statistical analysis methods such as confirmatory factor analysis, single-sample mean differences, multi-sample mean differences and path analysis were used to analyze the data. One-sample mean differences test showed that all indicators were important for respondents. Mean difference analysis suggested that “social-cultural”, “structural-physical”, “environmental”, and “economical” criteria were respectively important in selecting housing and that they were of the same importance in different urban districts, as no significant difference was noted in those different districts.  The “economical” criterion, although accounted for the least degree of importance, had a significant effect on the importance of other criteria, as suggested by the path model. Research showed that the findings could be utilized by planners and housing policymakers, and architectural designers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Housing Choices
  • Housing Architecture
  • Residential-Apartment Buildings
  • Confirmatory Factor Analysis
آصفی، مازیار و ایمانی، الناز. (1394). بازتعریف الگوهای طراحی مسکن مطلوب اسلامی معاصر از طریق ارزیابی خانه‌های سنتی. دانشگاه علم و صنعت ایران، 4(2)، 56-73. http://jria.iust.ac.ir/article-1-486-fa.html
اجزاشکوهی، محمد و ارفعی، جواد. (1394). بررسی میزان رضایتمندی ساکنان از مسکن مهر شهر بجستان. پژوهش و برنامه ریزی شهری، 6(22)، 33-42. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=255366
اطهاری،کمال. (1396). گونه شناسی مسکن اجتماعی، سیاست‌های توسعه مسکن در ایران، مقاله ارائه‌شده در سیزدهمین همایش وزارت راه و شهرسازی، 17-1.
انصاری، حمیدرضا. (1394). ارزیابی و تحلیل کارکردپذیری طرح‌های معماری مسکن در اندازه کوچک نمونه موردی: مجموعه پنجاه هزار واحدی غدیر مسکن مهر. معماری و شهرسازی (هنرهای زیبا)، 20(3)، 95-104. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=257061
پورمحمدی، محمدرضا. (1393). برنامه ریزی مسکن. تهران: سازمان سمت.
 توکلی نیا، جمیله، ضرغامی، سعید. (1397). آسیب‌شناسی برنامه‌های ملی پنجم و ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در زمینه تامین مسکن گروه‌های کم درآمد شهری. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 5(16)، 47-82. http://shahr.journals.umz.ac.ir/article_2012.html
حیدری، علی اکبر. (1397). بررسی معیارهای مطلوبیت سکونتی در سه مقیاس واحدآپارتمانی، ساختمان مسکونی و محله (نمونه موردی: شهر مشهد) . مطالعات محیطی هفت حصار، ۶(۲۳)، 19-30. http://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-541-fa.html
حیدری، علی‌اکبر، سعدوندی، مهدی، دمشناس، الهام و دمشناس، الهه. (1397). اولویت‌بندی شاخص‌های مرتبط با ترجیحات مسکونی افراد در سه مقیاس واحد مسکونی، آپارتمان و محله، مورد مطالعاتی: مقایسه دیدگاه ساکنین سه شهر مشهد، نیشابور و تربت‌جام. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 11(25)، 57-68. http://www.armanshahrjournal.com/article_85049.html
رحیمی کاکه جوب، آرمان، و عیسی لو، علی اصغر، و محمدیان مصمم، حسن، و رحمتی، اکبر (1392). بررسی عوامل موثر بر قیمت مسکن شهری با استفاده از مدل هدانیک قیمت (نمونه موردی: منطقه دو شهر سنندج). اقتصاد و مدیریت شهری، 1(3)، 33-43. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=226691
رضایی، محمدرضا و کمایی زاده، یعقوب. (1391). ارزیابی میزان رضایت مندی ساکنان از مجتمع‌های مسکن مهر(مطالعه موردی: سایت مسکن مهر فاطمیه شهر یزد). فصلنامه مطالعات شهری، 2(5)، 13-26. https://urbstudies.uok.ac.ir/article_5063.html
رفیعیان، دکتر مجتبی، مسعودی‌راد، ماندانا، رضائی، مریم و مسعودی راد، مونا. (1393). سنجش میزان رضایتمندی ساکنان از کیفیت سکونتی مسکن مهر مورد شناسی: مهرشهر زاهدان. جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 4(12)، 135-150. https://gaij.usb.ac.ir/article_1671.html
زیاری، کرامت الله، آروین، محمود، و فرهادی خواه، حسین. (1396). ارزیابی وضعیت شاخص‌های مسکن گزینی در شهر (نمونه موردی: شهر اهواز). مطالعات مدیریت شهری، 9(30)، 49-63. https://ums.srbiau.ac.ir/article_10858.html
زیاری، کرامت االله و قاسمی قاسموند، عزت الله. (1395). ارزیابی شاخص‌های کمّی و کیفی مسکن با رویکرد توسعه ی پایدار (مطالعه‌ی موردی: شهر سامان). پژوهش‌های جغرافیای برنامه ریزی شهری، 4(2)، 197-221. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=358788
شمس، مجید و گمار، منا. (1394). ارزیابی شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در استان همدان (با تاکید بر اقشار کم درآمد). برنامه‌ریزی منطقه ای، 5(20)، 55-68. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=262714
شیرافکن، مهدی، محمدزاده، پرویز و بهبودی، داود. (1398). کاربرد روش نظریة داده بنیاد در شناسایی الگوی ذهنی تقاضای مسکن در شهر تبریز: رویکرد علوم شناختی. اقتصاد شهری، 4(1)، 1-24. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=550217 
عابدینی، اصغر و کریمی، رضا. (1396). تحلیل شاخص‌های مسکن در شهرستان‌های استان آذربایجان غربی بر‌اساس روش VIKOR. جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 7(23)، 61-76 . https://gaij.usb.ac.ir/article_3224.html
عبدی قهرودی، علی محمد. (1394). ارزیابی سیاست‌های مسکن با تأکید بر دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی. پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی فرخ مشیری، دانشکده معماری و شهرسازی، گروه شهرسازی و منطقه ای، دانشگاه شهید بهشتی.
غفوریان، میترا و آقایی، سپیده. (1395). بازشناسی و اولویت بندی معیارهای انعطاف پذیری در طراحی مسکن آپارتمانی ایران. صفه، 26(74 )، 64-41. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=356469
فراهانی، امیر حسین و ضیا، موحد. (1383). بازسازی منطق ترجیح. مقالات و بررسی‌ها، 37، 11-29. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=22532
فرجی ملائی، امین و آروین، محمود. (1397). ارزیابی تطبیقی ابعاد انتخاب مسکن در مناطق شهری (مورد: مناطق یک و 19 شهر تهران).  مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 5(17)، 115-141. https://dx.doi.org/10.22080/shahr.1970.2113
قلی زاده، علی اکبر، بهبودی، داوود و شکریان، احسان. (1389). مقایسه مدل قیمت هدانیک سنتی و مدل قیمت هدانیک رید در برآورد تابع قیمت هدانیک مسکن (مطالعه موردی مناطق شهری استان همدان). اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی)، 7(2) ، 119-147. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=145719
لطیفی، غلامرضا، شیخی، محمد و عیسی لو، شهاب الدین. (1395). بررسی وتحلیل شاخص‌های مسکن شهری به منظور تعیین اولویت‌های برنامه ریزی مسکن (مطالعه موردی: مناطق 22 گانه شهر تهران). معماری و شهرسازی پایدار، 4(1)، 57-74. https://jsaud.sru.ac.ir/article_660.html
هزارجریبی، جعفر و امامی غفاری، زینب. (1398). بررسی تحولات سیاست‌گذاری رفاهی مسکن در ایران (1358-1392). برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 76-120. 
Andersson, E., Abramsson, M., & Malmberg, B. (2018). Patterns of changing residential preferences during late adulthood. Ageing And Society, 39(8), 1752-1781. https://doi.org/10.1017/s0144686x18000259
Brown, T. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research (2nd edition.), USA: The Guilford Press.
Costa-Font, J., Elvira, D., & Mascarilla-Miró, O. (2009). Ageing in Place’? Exploring Elderly People’s Housing Preferences in Spain. Urban Studies, 46(2), 295-316. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0042098008099356
Coolen, H.C.C.H., & Jansen, S.J.T. (2012). Housing Preferences. International Encyclopedia of Housing and Home, 3, 606-612. Elsevier.https://research.tudelft.nl/en/publications/housing-preferences
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2009). Multivariate Data Analysis. 7th ed. New Jersey: Prentice Hall.
Hasanzadeh, K., Kyttä, M., & Brown, G. (2019). Beyond Housing Preferences: Urban Structure and Actualisation of Residential Area Preferences. Urban Science, 3(1), 21. https://doi.org/10.3390/urbansci3010021
Jackson, D. (2003). Revisiting Sample Size and Number of Parameter Estimates: Some Support for the N:q Hypothesis. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 10(1), 128-141. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1207/S15328007SEM1001_6
Jansen, S., & Coolen, H. (2011). The measurement and analysis of housing preference and choice. Springer, 177–202. https://link.springer.com/book/10.1007/978-90-481-8894-9
Jansen, S. (2012). Why is Housing Always Satisfactory? A Study into the Impact of Preference and Experience on Housing Appreciation. Social Indicators Research, 113(3), 785-805. https://link.springer.com/article/10.1007/s11205-012-0114-9
Jiboye, D. (2010). Evaluating the pattern of residential quality in Nigeria: The case of Osogbo township. Facta Universitatis - Series: Architecture And Civil Engineering, 8(3), 307-316. http://www.doiserbia.nb.rs/Article.aspx?id=0354-46051003307J
Kline, R. (2010). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). New York: The Guilford Press.
Muhammad Zamri, N., Yaacob, M., & Mohd Suki, N. (2021). Assessing housing preferences of young civil servants in Malaysia: do location, financial capability and neighbourhood really matter?. International Journal Of Housing Markets And Analysis, ahead-of-print (ahead-of-print), 15(3), 579-591. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/IJHMA-02-2021-0012/full/html
Mulliner, E., & Algrnas, M. (2018). Preferences for housing attributes in Saudi Arabia: A comparison between consumers’ and property practitioners’ views. Cities, 83, 152-164. https://doi.org/10.1016/j.cities.2018.06.018.
Oladapo, A. A. (2006). A study of tenants’ maintenance awareness, responsibility and satisfaction in institutional housing in Nigeria. International Journal of Strategic Property Management, 10(4), 217-231. https://journals.vilniustech.lt/index.php/IJSPM/article/view/7253
Sirgy, M., Grzeskowiak, S., & Su, C. (2005). Explaining housing preference and choice: The role of self-congruity and functional congruity. Journal Of Housing And The Built Environment, 20(4), 329-347. https://link.springer.com/article/10.1007/s10901-005-9020-7
Teck-Hong, T. (2012). Housing satisfaction in medium- and high-cost housing: The case of Greater Kuala Lumpur, Malaysia. Habitat International, 36(1), 108-116. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0197397518307057 
Wang, D., & Li, S. (2004). Housing Preferences in a Transitional Housing System: The Case of Beijing, China. Environment And Planning A: Economy And Space, 36(1), 69-87. https://journals.sagepub.com/doi/10.1068/a35263
Zinas, B., & Jusan, M. (2012). Housing Choice and Preference: Theory and Measurement. Procedia- Social And Behavioral Sciences, 49, 282-292. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042812031229?via%3Dihub