ارزیابی تاثیر محرک‌های استرس‌محیطی در پیشگیری از جرم در طراحی‌‌شهری، مورد مطالعاتی:خیابان اصلی رجایی‌شهرِ کرج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری معماری، دانشکده معماری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

2 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

3 استادیار گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و جامعه‌شناسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

4 استادیار گروه معماری، دانشکده معماری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

10.22034/aaud.2022.251572.2332

چکیده

وقوع جرم یکی از معضلات زندگی امروزه است و باعث کاهش سطح رضایت‌مندی آحاد جامعه، احساسِ ترس و پایین آمدنِ کیفیت زندگی ‌اجتماعی گردیده است. محیط، رفتار فرد و رفتار فردی، فضای ‌اجتماعی را تعریف می‌کند. فضای ‌شهری و اجتماعی که در آن احساس ‌امنیت متبلور شود، استرس درک‌شده شهروندان، کاهش خواهد یافت و این امر از طریق طراحیِ ‌محیطی ‌پیشگیرانه از جرم1 و شناسایی محرک‌های استرس ‌محیطی (آلودگی ‌صوتی، آلودگی ‌هوا، اغتشاش ‌بصری، تراکم و ازدحام، مبلمان ‌شهری) و انعکاس راه‌حل مقابله با آن‌ها در طراحی‌شهری می‌تواند تا حد زیادی عاملِ کاهش جرم و ارتقاء کیفیت و سرزندگی فضای ‌شهری باشد که این مهم، هدف اصلی این پژوهش است. پژوهش حاضر از روش توصیفی- تحلیلی بر مبنای تحلیل‌های آماری بهره می‌برد. در بخش نخست، به مباحث نظری و شناخت ادبیات موضوع پرداخته شد که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مقالات مرتبط تدوین گردید. بخش دوم، به موردپژوهی اختصاص دارد و از راهبرد کمی در بستر پیمایشی استفاده شده است. داده‌های حاصل، توسط نرم افزار اس.پی.اس.اس2 مورد تحلیل آماری قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش به صورت تصادفی و در محدوده منطقه مورد مطالعه، یعنی خیابان اصلی رجایی‌شهرِ شهر کرج، گزینش شد. ضریب پایایی پرسش‌نامه (آلفای کرونباخ) جهت سنجش میزان اعتبار سوالات پرسش‌نامه که شامل ۳۷ سوال و جامعه آماری ۳۸۴ نفره بود، برابر با 0.764 می‌باشد. یافته‌ها نشان داد، رابطه همبستگی متغیرهای پژوهش برابر 0.803 بوده که مبین همبستگی مستقیم و قوی بین متغیر وابسته (طراحی شهری) و متغیر مستقل (کاهش جرم، طراحی ‌محیطی پیشگیرانه از جرم و استرس محیطی) است. مطابق با یافته‌ها، نتایج نشان می‌دهد که در بُعد محرک‌های استرس ‌محیطی و طراحی‌ محیطی پیشگیرانه از جرم، اکثر شاخص‌های موثر، بالاتر از میانه تحلیلِ تئوری انجام‌شده بود و به عنوان عوامل بحرانی محسوب می‌شوند که می‌بایست جهت نیل به فضای ‌شهری امن، به آن‌ها در طراحی‌شهری توجه ویژه نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the Effects of Environmental Stress Stimuli on Crime Prevention in Urban Design; Case Study: Rajaei Shahr Main Street, Karaj

نویسندگان [English]

  • Reza Dorostan 1
  • Hossein Zabihi 2
  • Marziyeh Gorji 3
  • Ali Asgharzadeh 4
1 Ph.D. Candidate of Architecture, Faculty of Architecture, Chalus Branch, Islamic Azad University, Chalus, Iran.
2 Associate Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Civil, Architecture and Art, Research and Sciences Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. (Corresponding Author).
3 Assistant Professor, Accounting Department, Faculty of Management and Sociology, Chalus Branch, Islamic Azad University, Chalus, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Architecture, Faculty of Architecture, Chalus Branch, Islamic Azad University, Chalus, Iran.
چکیده [English]

Crime is one of the complications of modern life which reduces public satisfaction, creates fear, and lowers the quality of social life. The environment defines individual behavior and social space. The urban and social space, in which the sense of security is manifested, would reduce the citizens’ perceived stress. This can be to a large extent the factor to reduce crime and promote the quality and vitality of urban space by using Crime Prevention Through Environmental Design (CPTED), identifying the environmental stress stimuli (noise pollution, air pollution, visual disturbance, density and crowd, and urban furniture), and providing solutions to deal with them in urban design, which is the aim of the present study. The present study is descriptive-analytical research based on statistical analyses. In the first chapter, the theoretical foundations and related literature are reviewed through the use of library studies and related articles. The second chapter deals with the case study with a quantitative approach through the survey. The data obtained are statistically analyzed by the SPSS (Statistical Package for Social Sciences). The statistical population includes those in the Rajaei Shahr main street in Karaj and the sample size is estimated to be 384 people. The reliability of the questionnaire (including 37 questions) was investigated by Cronbach's alpha (=0.764). The findings show that the correlation between research variables is equal to 0.803, indicating a direct and strong correlation between the dependent variable (urban design) and independent variables (crime reduction, CPTED, and environmental stress). According to the findings, concerning environmental stress stimuli and the CPTED, most of the effective indicators are above median in the theoretical analysis conducted and considered critical factors. So, they should be especially taken into consideration in urban design, to achieve a secure urban space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental Stress
  • Crime
  • Urban Design
  • CPTED
  • Karaj

مراجع

اسدپور، علی. 1392. راهبردهای توصیفی در پژوهش منظر. فصلنامه منظر 5 (22): 22-25. http://www.manzar-sj.com/article_2915.html
آزاده، سیدرضا، جمال محمدی، و حمیدطاهر نشاط‌دوست. 1399. تحلیل ارتباط بین کیفیت کالبدی محیط‌های‌شهری و استرس درک شده شهروندان، نمونه موردی:کلانشهر اصفهان. نشریه علمی مطالعات‌شهری 10 (37): 99-112. DOI: 10.34785/J011.2021.954
بخارایی، احمد. 1386. جامعه‌شناسی زندگی‌های خاموش در ایران. تهران: انتشارات پژواک.
براتی، ناصر، و محمدعلی سلیمان‌نژاد. 1390. ادراک محرک‌ها در محیط کنترل‌شده و تاثیر جنسیتی بر آن. نشریه باغ نظر 8 (17): 19-30. http://www.bagh-sj.com/article_110.html
پاکزاد، جهانشاه، و حمیده بزرگ. 1397. الفبای روانشناسی‌محیط برای طراحان. چاپ ششم. تهران: انتشارات آرمانشهر.
پورحسن، آرزو، سیده‌مرضیه باقری، سیدباقر حسینی، و رضا پرویزی. 1395. بررسی طراحی فضای‌شهری بر کاهش استرس و خشونت افراد در رانندگی(نمونه موردی: شهر لاهیجان). چهارمین کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، تهران.
تبرک، بهاره. 1395. نظریه شهرخلاق، رویکرد بازآفرینی‌شهری با طبقه خلاق هنرمندان(خیابان اصلی‌گوهردشت در شهرکرج). پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی قزوین.
چاره‌جو، فرزین، و سمیه حشمتی. 1398. تاثیر کیفیت‌های ‌محیط بر امنیت‌ادراک شده ساکنان با تاکید بر مولفه‌های نسل اول و دوم طراحی‌پیشگیرانه از جرم. نشریه پژوهش‌های راهبردی مسائل‌اجتماعی 7 (22): 83-100. DOI: 10.22108/SSOSS.2019.115637.1377 
درستان، رضا، حسین ذبیحی، علی اصغرزاده، و مرضیه گرجی‌پشتی. 1399. ارزیابی مولفه‌های جامعه‌شناختی(با تکیه بر مفهوم گسست‌نسلی) موثر در طراحی‌محیطی با رویکرد پیشگیری از جرم (نمونه موردی: خیابان اصلی رجایی‌شهرکرج). فصلنامه جغرافیای انتظامی 8 (32): 31-58. http://pogra.jrl.police.ir/article_95359_95ad319b02a340a69603245afe4544c8.pdf
رزاقی، حبیب الله، و کرامت‌الله زیاری. 1390. مدل چندهسته‌ای و چندمرکزی شهر و کلانشهری، از نظریه تا عمل(مورد شهر کرج). فصلنامه تحقیقات جغرافیایی26 (3): 1-28. http://ensani.ir/file/download/article/20130515151840-9493-57.pdf
زنگی‌آبادی، علی، و حسین رحیمی‌نادر. 1389. تحلیل فضایی‌جرم در شهرکرج. فصلنامه مطالعات‌حقوق خصوصی40 (2). 179-198. https://jlq.ut.ac.ir/article_21611.html
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان البرز. 1395. البرز از نگاه سرشماری نفوس و مسکن، درگاه ملی آمار.
سلیمی، سیدحسین، امیرحسین راه نجات، مهدی ربیعی، علی فتحی‌آشتیانی، پرویز دباغی، و وحید دنیوی. 1394. مرور و تحلیلی بر درمان فراشناختی اختلال استرس پس از سانحه: یک مطالعه مروری نظام‌دار. فصلنامه پرستار و پزشک در رزم 2 (2): 38-45. http://npwjm.ajaums.ac.ir/article-۱-۱۳۲-fa.html
سیگل، سیدنی. 2004. آمار غیر پارامتری برای علوم‌رفتاری در طراحی‌محیط. ترجمه علیرضا عینی‌فر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 
شمس‌اسفندآباد، حسن. 1396. روانشناسی‌محیط. چاپ دوم. تهران: نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم‌انسانی(سمت).
فاریابی، رضا، رضا میرزایی، الهام سالاری، و عباس جوادی. 1395. بررسی تاثیر آموزش مبتنی بر مدل تعاملی لازاروس و فولکمن بر مهارت مقابله با استرس در کارکنان بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جیرفت. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی جیرفت 3 (1): 120-129. http://journal.jmu.ac.ir/article-۱-۹۴-fa.html
صالحی، اسماعیل. 1386. نقش آسایش‌محیطی فضاهای‌شهری در پیشگیری از ناهنجاری‌های رفتاری. نشریه محیط‌شناسی 33 (44): 83-94. https://jes.ut.ac.ir/article_19023.html
کوپر، گ. 2000. فشار روانی و راه‌های شناخت و مقابله. ترجمه مهدی قرجه داغی و ناهید شریعت‌زاده. تهران: انتشارات سازمان مدیریت‌صنعتی.
لنگ، جان. 2018. آفرینش نظریه معماری. ترجمه علیرضا عینی فر. چاپ پنجم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
محمدنسل، غلامرضا. 1393. پیشگیری از جرم از طریق طراحی‌محیطی (از نظریه تا کاربرد). چاپ اول، تهران: میزان. 
موسویان‌خراسانی، سیدحسین، سیدابوالفضل وقارسیدین، بهاره زارعی، و فرزانه شفیعی. 1398. ارتباط حمایت‌اجتماعی ادراک‌شده با استرس آسیب‌زای ثانویه و استرس‌ادراک شده در پرستاران. فصلنامه پرستار و پزشک در رزم 5 (2). 68-80. http://sjnmp.muk.ac.ir/article-۱-۲۶۶-fa.html
مهشید، آذین، و علی جوان‌فروزنده. 1392. بررسی تاثیر عوامل استرس‌زا درخیابان‌های شهری بر رفتار استفاده‌کنندگان، مطالعه‌موردی:خیابان مدرس کرمانشاه. پوستر ارائه شده در همایش ملی معماری و شهرسازی انسان‌گرا. دانشگاه آزاد اسلامی قروین، قزوین. 
Burkhardt Jesse, Jude Bayham, Ander Wilson, Ellison Carter, Jesse D. Berman, Katelyn O’Dell, Bonne Ford, V. Emily Fischer, and Jeffrey R. Pierce. 2019. The effect of pollution on crime: Evidence from data on particulate matter and ozone. Journal of Environmental Economics and Management 98: 1-10. doi.org/10.1016/j.jeem.2019.102267.
Chan, Isabelle Y. S., and Anita M. M. Liu. 2018. Effects of neighborhood building density, height, greenspace, and cleanliness on indoor environment and health of building occupants. Building and environment 145: 213-222. doi.org/10.1016/j.buildenv.2018.06.028.
Curtis, A. J. 2000. Health Psychology. London: Routledge Co.
Capasso da silva, Denise, and Antonio Nelson Rodrigues da silva. 2020. Sustainable modes and violence: Perceived safety and exposure to crimes on trips to and from a Brazilian university campus. Journal of Transport & Health 16: 1-9. doi.org/10.1016/j.jth.2019.100817.
DeSantis, Amy, Wendy M. Troxel, Robin Beckman, Bonnie Ghosh-Dastidar, Gerald P. Hunter, Lauren Hale, Daniel J. Buysse, and Tamara Dubowitz. 2016. Is the association between neighborhood characteristics and sleep quality mediated by psychological distress? An analysis of perceived and objective measures of 2 Pittsburgh neighborhoods. Sleep Health 2(4): 277-282. doi.org/10.1016/j.sleh.2016.08.001
Knöll, Martin, Yang Li, Katrin Neuheuser, and Annette Rudolph-Cleff. 2015. Using space syntax to analyse stress ratings of open public spaces. Proceedings of the 10th International Space Syntax Symposium, London, UK.
Kuo, Ming. 2011. Parks and Other Green Environments: Essential Components of a Healthy Human Habitat. ustralasian Parks and Leisure 14(1): 10-12. 
Jimenez-Vaca, Andres., Valentina Guatibonza- Garcia, Carlos O. Mendivil, Paula BibianaGarcía Cardona, and AlvaroRodriguez-Valencia. 2020. Effect of urban trips on stress and cognitive performance, a study in Bogota Colombia. Journal of Transport & Health 16: 1-12. doi.org/10.1016/j.jth.2020.100822
Li, J., and Zhilin Liu. 2018. Housing stress and mental health of migrant populations in urban China. Cities 81: 172-179. doi.org/10.1016/j.cities.2018.04.006
Perry, Marianna A., and , Lawrence J. Fennelly. 2020. Encompassing effective CPTED solutions in 2020 and beyond: concepts and strategies. In Handbook of Loss Prevention and Crime Prevention (Sixth Edition), edited by Lawrence J. Fennelly, 45-77. DOI.org/10.1016/B978-0-12-817273-5.00007-7
Rhodes J. E., and Smith B. J. 2000. Combat stress. Marine Corps 7:4-16.
Rollings, Kimberly A., Nancy M. Wells, Gary W. Evans, Amanda Bednarz, and Yizhao Yang. 2017. Housing and neighborhood physical quality: Children’s mental health and motivation. Journal of Environmental Psychology 50: 17-23. doi.org/10.1016/j.jenvp.2017.01.004.
Satcher, David, Martha Okafor, and LeConte J. Dill. 2012. Impact of the built environment on mental and sexual health: Policy implications and recommendations. International Scholarly Research Notices 2012: 1-8. https://downloads.hindawi.com/archive/2012/806792.pdf 
معماری و شهرسازی آرمان شهر
دوره 15، شماره 39
شهریور 1401
صفحه 151-168

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 05 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 15 مهر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار