ارزیابی تأثیر مؤلفه‌های شکل‌دهنده فرم بر وجوه آن به منظور دستیابی به فرم معماری مطلوب، مورد مطالعاتی: ساختمان سازمان میراث فرهنگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران (نویسنده مسئول).

2 کارشناسی ارشد معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

10.22034/aaud.2021.272595.2420

چکیده

معماری به وسیله فرم بروز و ظهور می‌یابد. در ایجاد فرم معماری افزون بر عوامل مؤثر بر شکل ظاهری، عوامل تأثیرگذار بر بعد معنایی آن هم اهمیت دارد. اگر ضرورت ایجاد معماری مطلوب، دستیابی به یک فرم مطلوب باشد، می‌توان پرسش کرد که فرم معماری مطلوب چگونه شکل می‌گیرد؟ و عوامل مختلف مؤثر بر شکل‌گیری فرم چه مراتبی باید داشته باشند تا دستیابی به فرم مطلوب ممکن شود؟ این پژوهش با بیان مفهوم فرم و تبیین وجوه مختلف آن تلاش می‌کند که ضمن استخراج عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری فرم، میزان تأثیر این عوامل را مشخص و دسته‌بندی‌کند. به همین منظور با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با مطالعه منابع کتابخانه‌ای ضمن بررسی مفهوم فرم و وجوه مختلف آن، با تأکید بر فرم معماری، عوامل تأثیرگذار در خلق و ایجاد آن، از میان متون و منابع گردآوری دسته‌بندی گردید. برای ایجاد یک اولویت‌بندی صحیح از این عوامل، با استفاده از پرسش‌نامه از صاحب‌نظران و افراد حرفه‌ای،‌ میزان تأثیرگذاری هر یک از عوامل بر مؤلفه‌های مختلف فرم، جمع‌آوری گردید و یافته‌های به‌دست ‌آمده با استفاده از روش‌های آماری SPSS و AHP تحلیل گردید. پس از مشخص شدن میزان تأثیرگذاری عوامل، همبستگی آن‌ها و رابطه معنادار بین آن‌ها و مؤلفه‌های مختلف، این عوامل اولویت‌بندی شدند. به منظور آزمون یافته‌های پژوهش، تأثیر عوامل مختلف بر شکل‌گیری فرم ساختمان سازمان میراث فرهنگی کشور به عنوان یک بنای ارزشمند در معماری معاصر ایران، سنجیده شد که نتایج آن، یافته‌های پژوهش را تأیید می‌کند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عوامل پر اهمیت بر شکل‌گیری فرم معماری مطلوب به ترتیب شامل توجه به محیط تاریخی، توجه به محیط طبیعی، هندسه متناسب، هماهنگی اجزا، پیروی از ارزش‌ها، مبتنی بر اندیشه‌ها و مصالح مناسب می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluating the Components Constituting Form and their Effects on Form Features to Achieve a Desirable Architectural Form; Case Study: Cultural Heritage Organization Building

نویسندگان [English]

  • Babak Alemi 1
  • Morteza Majidi 2
1 Assistant Professor of Architecture, Faculty of Architecture and Art, Kashan University, Kashan, Iran (Corresponding Author).
2 M.A. of Architecture, Faculty of Architecture and Art, Kashan University, Kashan, Iran.
چکیده [English]

Architecture is represented by forms. In architectural forms, factors affecting the apparent and semantic dimensions of forms are highly important. If desirable architecture aims to achieve a desirable form, the questions that arise are: “How is a desirable architectural form achieved?” and “What are the factors affecting the formation of a desirable form?”. This study described the concept of form, explained its various features to extract factors that affect its formation, and determined and classified the effects of these factors. For this, this study used the descriptive-analytical method and studied library sources to investigate the concept of form and its various features and to emphasize an architectural form to collect and classify factors that affect its formation. To appropriately prioritize these factors, a questionnaire was given to experts and professionals to determine the effects of each of these factors on various components of the form. Findings were also analyzed by SPSS and AHP statistical methods. After the effects of factors were determined, their correlation and the significant relationship between them and various components were prioritized. To test the study hypotheses, the effect of various factors on the form of the Cultural Heritage Organization Building as a valuable building in contemporary Iranian architecture was measured. The results also confirmed the study findings. Results indicated that the significant factors affecting the formation of desirable architectural forms were attention to a historical environment, a natural environment, proportionate geometry, harmony between components, compliance with values, thoughts, and appropriate materials.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Form
  • Various Features of Form
  • Desirable Architectural Form
  • Factors Affecting Form
  • Cultural Heritage Organization
آشوری، داریوش. 1393. تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ. تهران: آگه.
اردلان، نادر. 1365. ساختمان مفاهیم در معماری سنتی. مجله معماری و هنر ایران 25 و 26.
امرایی، بابک. 1393. تحلیل بینانشانه‌ای روابط فرم و فضا. مجله هنرهای تجسمی (هنرهای زیبا) 19 (4): 25-36. https://jfava.ut.ac.ir/article_55
ایمانی، نادیه، و سویل ظفرمندی. 1396. مبادی سلیقه در معماری. مجله باغ نظر 14: 33-42. http://www.bagh-sj.com/article_51267.html
باطنی، محمدرضا. 1376. فرهنگ معاصر انگلیسی - فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
بانی‌مسعود، امیر. 1384. تاریخ معماری غرب از عهد باستان تا مکتب شیکاگو. تهران: خاک.
بیکر، جفری‌هوارد. 1386. لوکوربوزیه: تجزیه‌وتحلیل فرم. ترجمه رضا افهمی. تهران: سبحان نور.
پاکزاد، جهانشاه، و حمیده بزرگ. 1397. الفبای روان‌شناسی محیط برای طراحان. تهران: آرمان‌شهر.
تاتارکیه‌ویچ، و. 1381. فرم در تاریخ زیبایی‌شناسی. هنر 1381 (52).
تقوائی، ویدا. 1389. از چیستی تا تعریف معماری. مجله هویت شهر 4 (7): 75-86. https://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_1137.html
حجت، مهدی. 1377. ادراک فضا. مجله رواق 17: 1-27.
حسین‌پور، محمد، و عرفانه قنبری. 1397. بررسی تطبیقی نحوه تأثیر ضوابط تراکم بر شکل‌گیری الگوهای فضایی و فرم‌های ساختمانی در ایران و کشورهای توسعه‌یافته. کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام.
حیدری، علی‌اکبر، قاسم مطلبی، و فروغ نگین تاجی. 1393. تحلیل بعد کالبدی حس تعلق به مکان در خانه‌های سنتی و مجتمع‌های مسکونی امروزی. مجله هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی (59): 75-86. https://jfaup.ut.ac.ir/article_55409.html
حیدری‌دلگرم، مجید. 1396. سه رون، شش‌جهت، هفت‌کشور: پژوهشی در تاریخ مفهوم رون معماری. مجله تاریخ علم سال 15: 149-171. https://jihs.ut.ac.ir/article_72677.html
دهخدا، علی‌اکبر. 1335. لغت‌نامه فارسی. تهران: چاپخانه مجلس شورای ملی.
دی‌چینگ، فرانسیس. 1943. معماری: فرم، فضا و نظم. ترجمه کورش محمودی و رضا بصیری‌مژدهی. 1393. تهران: آینده‌سازان و شهرآب.
راهیل‌قوامی، فاطمه. 1386. فرم و محتوا در دنیای افلاطون مجله خیال (21-22): 118-163.
سلیمانی، محمدرضا، ایرج اعتصام، و فرح حبیب. 1395. بازشناسی مفهوم و اصول هویت در اثر معماری. مجله هویت‌شهر 10: 15-26. https://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_9225.html
سیفیان، محمدکاظم، و محمدرضا محمودی. 1386. محــــرمیت در معمــــــاری سنـتی ایــران. مجله هویت شهر 1 (1): 3-14. https://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_1073.html
سیلوایه، سونیا، و مازیار آصفی. 1398. ارزیابی عوامل تأثیرگذار بر فرم در معماری بومی، در اقلیم سرد و کوهستانی. مجله پژوهش‌های معماری اسلامی 24 (7): 17-36. http://jria.iust.ac.ir/article-1-1225-fa.html
صفدریان، غزال، و هوتن کوثری‌حقیقی. 1396. تبیین جایگاه فرم در معماری معاصر ایران. تهران: اول و آخر.
صفدریان، غزال. 1396. تبیین تأثیرات پارادایم بر تغییرات فرم در معماری معاصر. مجله هویت شهر 11: 81-96.
ضیمران، محمد. 1385. فلسفه هنر ارسطو. فرهنگستان هنر.
طایفه، احسان، عیسی حجت، و حمیدرضا انصاری. 1394. تعریف و تدوین دستگاه واکاوی فرم معماری مبتنی بر تحلیل و بازاندیشی دستگاه نقد. مجله مطالعات معماری ایران 4 (8): 73-88. https://jias.kashanu.ac.ir/article_111751.html
ظفرمند، سید جواد. 1381. مفهوم فرم به‌ویژه در هنر. مجله هنرهای زیبا (11): 13-21. https://jhz.ut.ac.ir/article_10637.html
عالمی، بابک، شهرام پوردیهیمی، و سعید مشایخ‌فریدنی. 1395. سازه، فرم و معماری. مجله مطالعات معماری ایران 5: 123-140. https://jias.kashanu.ac.ir/article_111762.html?lang=fa
فکوهی، ناصر. 1390. هویت فرهنگی چیست؟. روزنامه شرق.
فلامکی، محمدمنصور. 1390. ریشه‌ها و گرایش‌های نظری معماری. تهران: نشر فضا.
گرجی‌مهلبانی، یوسف، علی یاران، سمیرا پروردی‌نژاد، و منیژه اسکندری. 1390. ارزیابی معماری همساز با اقلیم در خانه‌های کاشان. مجله معماری و شهرسازی آرمان‌شهر 4 (7): 31-40. https://www.armanshahrjournal.com/article_32680.html 
مطلبی، قاسم. 1385. بازشناسی نسبت فرم و عملکرد در معماری. مجله هنرهای زیبا 55 (25): 55-64. https://jhz.ut.ac.ir/article_12308.html
معین، محمد. 1371. فرهنگ فارسی. چاپ هفتم. تهران: امیرکبیر.
نصر، سیدحسین. 1388. معرفت و امر قدسی. ترجمه فرزاد حاجی‌میرزائی. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
ونگ، وسیوس. 1398. اصول فرم و طرح. ترجمه آزاده بیداربخت و نسترن لواسانی. تهران: نشر نی.
Anderson, Cardweli Ross. 1962. Primitive Shelter. Ekistics 13 (78): 276-281.
Burckhardt, Titus, and Sayyid Usayn Nar. 1976. Principes Et Méthodes De L’art Sacré. Dervy.
Corbusier, Le. 2013. Towards A New Architecture. Courier Corporation.
Hannah, Gail Greet. 2002. Elements Of Design: Rowena Reed Kostellow And The Structure Of Visual Relationships. Princeton Architectural Press.
Heidegger, Martin. 1954. Bauen, Wohnen, Denken. Neske Pfullingen.
Lang, Jon, Charles Burnette, Walte Moleski, and David Vachon. 1974. Designing For Human Behavior Architecture And The Behavioral Sciences. Stroudsburg, Pennsylvania: Dowden, Hutchinson & Ross.
Neufeldt, Victoria, and David Bernard Guralnik. 1994. Webster’s New World Dictionary Of American English. Prentice Hall.
Shams Dolatabadi, Hosna, Nilufar Malek, Farhang Mozafar, and Bahram Sedghpour. 2018. Principles Of Open School Design Based On Emotional Intelligence Model And Enhancing Learning. Iranian Journal Of Learning And Memory 1 (1): 55-67. Doi: 10.22034/Iepa.2018.77430.
Stedman, Richard C. 2002. Toward A Social Psychology Of Place: Predicting Behavior From Place-Based Cognitions,Attitude, And Identity. Environment & Behavior 34 (5): 561-581.
Turner, J. 2003. The Dictionary Of Art. Oxford University Press On Demand.
Weiner, John, John Simpson, and M Proffitt. 1993. Oxford English Dictionary. Oxford University Press Oxford.
Zaimran, Mohammad. 2006. Aristotle’s Philosophy Of Art. Academy Of Arts.
Zevi, Bruno. 1957. Architecture As Space. How To Look At Architecture.