تاثیر پروژه‌‌های محرک توسعه بر بهبود احساس امنیت در فرآیند بازآفرینی شهری، مورد مطالعاتی: محله سنگ‌‌سیاه شیراز، محله قلعه‌‌محمود کرمان، محله هارونیه اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دوره دکتری شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

3 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/aaud.2022.289783.2487

چکیده

پیش از انقلاب صنعتی، محلات شهری با وجود نگه‌داشتن ارزش‌های اجتماعی، طبیعی و فیزیکی خویش به خواسته‌های تقریبا ثابت ساکنین خویش جواب می‌دادند ولی با رشد سریع شهرهای بزرگ ایران ساختمان‌های قدیم و سکونتگاه‌‌ها و محله‌های قدیمی مورد تهدید قرار گرفته‌اند و نیاز به مواردی مانند بازسازی بافت‌های قدیمی و مرمت شهری بیش از پیش احساس می‌شد. به منظور دست‌‌یابی به هدف و جهت بررسی مشکلات این محلات از روش تلفیقی شامل مطالعات توصیفى، اسنادی، تاریخى و علمى برای مشخص کردن روش و خط مشی پژوهش استفاده شد و شاخص‌‌های مورد نیاز برای دست‌‌یابی به اهداف از طریق روش دلفی تایید شدند. سپس با استفاده از مدل SWARA به تجزیه و تحلیل پرسش‌نامه‌‌ها پرداخته شد. بافت کهن شهرهای کرمان، شیراز و اصفهان به‌ویژه محدوده‌‌های محله‌‌های قلعه‌‌محمود کرمان، سنگ‌‌سیاه شیراز و هارونیه‌‌ی اصفهان مضاف بر این که انعکاس‌دهنده تاریخ پیشرفت و تحول‌های فرهنگی در گذر زمان هستند آثاری شاخص از فرهنگ و تمدن کشور را در مقیاس ملی و جهانی در خود جای داده‌‌اند، این محلات و مجموعه‌‌های فرهنگی دارای هویت، در گذر زمان بر اثر عوامل مختلفی دچار فرسودگی و دگرگونی ساختاری جمعیتی شده‌‌اند و برای حفظ هویت خود نیازمند رویکردی جامع برای بهسازی و نوسازی خود هستند. نتایج تحلیل در هر سه محله نشان داد که پروژه‌‌های محرک توسعه در بافت تاریخی شهری موجب تقویت احساس امنیت می‌‌شوند و نیز مهم‌‌ترین عامل عدم ‌‌احساس امنیت در بافت فرسوده شکل و ساختار کالبدی بافت است و تجزیه و تحلیل با استفاده از مدل SWARA نشان داد که در شاخص‌‌های مولفه‌‌ی سطوح، زیرمجموعه بعد محرک توسعه؛ تجهیز و گسترش شبکه‌‌های عمومی؛ در شاخص‌‌های مولفه‌‌ی سطوح، زیرمجموعه بعد امنیت؛ مقیاس فضا و در شاخص‌‌های مولفه‌‌ی سطوح، زیرمجموعه بعد بازآفرینی؛ جذب خانواده‌‌ها با درآمد سرانه‌‌ی بالا، جذب سرمایه‌‌ی داخلی و شاخص بهبود وضعیت اشتغال ساکنین در رتبه‌‌های نخست قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Flagship Development Projects in Improving the Sense of Security in the Urban Regeneration Process; Case Study: Sangsiah Neighborhood in Shiraz, Qale Mahmoud Neighborhood in Kerman, Harouniyeh Neighborhood in Isfahan

نویسندگان [English]

  • Maryam Zare 1
  • Alireza Bandarabad 2
  • Pooyan Shahabian 3
1 Ph.D. Candidate of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran (Corresponding Author).
3 Associate Professor of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In the pre-industrial era, urban neighborhoods met the almost constant demands of their residents while keeping their social, natural, and physical values. But, the rapid growth of Iranian big cities after the industrial revolution has made old buildings, settlements, and neighborhoods threatened,  leading to the need for old fabric reconstruction and urban restoration. The present study is mixed-method research where the descriptive, historical, documentary, and scientific studies are used to identify the problems of old fabrics and determine the research methodology, and the Delphi technique is used to confirm the required indices to reach the research goal. Next, the questionnaires are analyzed using the SWARA model. The old fabrics in Kerman, Shiraz, and Isfahan cities, especially Qale Mahmoud neighborhood in Kerman, Sangsiah neighborhood in Shiraz, and Harouniyeh neighborhood in Isfahan, in addition to reflecting the history of development and cultural changes over time, include outstanding works representing Iranian culture and civilization on national and global scales. These neighborhoods and cultural complexes have worn out and experienced demographic-structural changes over time due to various factors, so they need a comprehensive approach to renovate and rehabilitate themselves to preserve their identities. In all three neighborhoods studied, the results of the analysis indicate that in historical urban fabrics, flagship development projects strengthen the sense of security, and the shape and physical structure of the fabric is the most important factor for the lack of a sense of security in the worn-out texture. The results of analysis using the SWARA model show that among the indices of the urban catalyst dimension, the "equipment and development of public networks" index ranks first. Among the indices of the security dimension, the space scale index obtains the first rank, and among the indices of the regeneration dimensions, the attraction of high-income families, the attraction of domestic capital, and the improvement of the employment of residents are top priorities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Catalyst
  • Security
  • Urban Regeneration
  • Worn-Out Fabric

مراجع

ابراهیم‌‌زاده، عیسی، و گل‌آفرین ملکی. 1390. تحلیلی بر سامان‌‌دهی و مداخله در بافت فرسوده شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر خرم‌‌آباد). پژوهش‌های جغرافیای انسانی 44(3): 217-234. https://ensani.ir/fa/article/346733 
احمدی، حسن، و منیرالسادات شهابی. 1387. مشارکت محلی ضامن بهسازی پایدار بافت‌‌های فرسوده: بررسی تجربه بهسازی محله سیروس تهران. همایش بافت‌های فرسوده شهری (1). https://www.sid.ir/paper/494663/fa 
بحرینی، حسین، محمد سعید ایزدی، و مهرانوش مفیدی. 1392. رویکردها وسیاست‌‌های نوسازی شهری از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار. فصل‌‌نامه مطالعات شهری 3(9): 17-30. https://urbstudies.uok.ac.ir/article_7883.html 
بمانیان، محمدرضا، هادی رضایی‌‌راد، و مجید منصوررضایی. 1390. ارزیابی خصیصه‌‌های اقتصادی در شناسایی گستره‌‌های فقر شهری با استفاده از تکنیک‌‌های Delphi و AHP ‫. نشریه مدیریت شهری 9(ویژه‌2نامه): 153-166. https://www.sid.ir/paper/470821/fa
جوانی دیزجی، آیدین. 1391. رهنمودهایی برای بازآفرینی شهری در منطقه مدیترانه. تهران: انتشارات گنج هنر.
جهانشاهی، محمد‌حسین. 1382. بافت‌های فرسوده و مشکل‌‌سازی شهری. مجله جستارهای شهرسازی (4): 17-25. https://www.noormags.ir/view/fa/magazine/number/17192 
زنگی‌آبادی، علی، فرامرز خسروی، و زهرا صحراییان. 1390. استخراج شاخص‌های شناسایی بافت فرسوده‎ شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه‎ موردی: محدوده‎ غربی بافت فرسوده‎ شهر جهرم) . فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی (پژوهش‌های جغرافیایی) 43(78): 117-136. https://www.sid.ir/paper/402759/fa 
زیاری، کرامت الله، علی مهدی، و معصومه مهدیان. 1392. تحلیلی بر امنیت فضاهای عمومی شهر مورد: پارک‌‌های مناطق چهارگانه شهرداری قم. آمایش جغرافیایی فضا 3(7): 25-50. https://www.sid.ir/paper/491649/fa 
سجادزاده، حسن، مریم حمیدی‌‌نیا، و رضوان دالوند. 1396. سنجش و ارزیابی ابعاد محرک توسعه در بازآفرینی محله‌‌های سنتی (نمونه موردی: محله حاجی در بافت تاریخی شهر همدان). جغرافیا و توسعه 15(49): 1-22. https://www.sid.ir/paper/76974/fa 
سجادزاده، حسن، و سجاد زلفی‌‌گل. 1393. طراحی شهری در بازآفرینی محلات سنتی با رویکرد محرک توسعه نمونه موردی: محله کلپا همدان. فصل‌‌نامه آمایش محیط (31): 147-171. https://www.sid.ir/paper/130695/fa 
صالحی، اسماعیل. 1387. ویژگی‌‌های محیطی فضاهای شهری امن. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
غفاری، آزاده، و حمید صابری. 1396. نقش کاربری‌های محرک توسعه در بازآفرینی بافت فرسوده (مطالعه موردی: محله شیخ سلیمان شهرداران). کنفرانس بین المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر، تهران. https://civilica.com/doc/710083/ 
فرامرزی، یعقوب، علی شماعی، و احمد زنگانه. 1395. امکان‌‌سنجی بازآفرینی بافت فرسوده شهری (مطالعه موردی: محله خانلق شیروان). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه خوارزمی. https://elmnet.ir/article/10946432-47319 
فرخنده، حسن، اسماعیل‌‌پور، نجما. 1396. بازآفرینی محلات بافت تاریخی با تاکید بر پروژه‌‌های محرک توسعه (نمونه موردی: محله شیخداد یزد). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه یزد.
قلانی، زهره، احسان رنجبر، و محمد سعیدایزدی. 1396. تدوین چارچوب طراحی شهری مبتنی بر برهمکنش پروژه‌های شاخص بازآفرینی شهری و محلات تاریخی مطالعه موردی پروژه بازآفرینی میدان عتیق و محله هارونیه شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس. 
کیانی، اکبر، فرضعلی سالاری‌‌سردری، و محمد صادق افراسیابی‌‌راد. 1388. بررسی هویت‌‌بخشی شهر فیروزآباد در بهسازی و نوسازی بافت تاریخی شهر گور با استفاده از تکنیک سوات. فصل‌‌نامه جغرافیایی آمایش 2(6): 120-138. https://www.sid.ir/paper/130601/fa 
لطفی، صدیقه، میرنجف موسوی، و ایوب منوچهری‌‌میاندوآب. 1393. بررسی و تحلیل حضور زنان در فضاهای عمومی (مطالعه موردی: شهر میاندوآب). همایش آسیب‌‌های اجتماعی زنان و خانواده. دانشگاه مازندران. اردیبهشت ماه 1393.
ماندل، رابرت. 1387. چهره متغیر امنیت ملی. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مهندسین مشاور پرداراز. 1390. بازنگری طرح تفصیلی منطقه تاریخی و فرهنگی شیراز. شهرداری شیراز.
وارثی، حمیدرضا، مسعود تقوایی، و نعمت الله رضایی. 1391. سامان‌‌دهی بافت فرسوده شهری (نمونه موردی شیراز). مجله علمی تخصصی برنامه‌‌ریزی فضایی 2(2). http://ensani.ir/fa/article/309066/ 
Alpopi, Cristin, and Cristin Manole. 2013. Integrated urban regeneration, solution for cities revitalize. Procedia Economics and Finance 6: 178-185. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212567113001305
Altinoz, Ayse Guliz Bilgin, Mert Nezih Rifaioglu, and Pınar Aykaç. 2009. DesignInterventions as Regenerators in Historic Towns: Proposal for Ayvalık HistoricDepots Region. In the International Conference on the Urban Projects. Architectural Intervention in Urban Areas. TU. Delft. The Netherlands.
Bakba, Ceyda, and Evrim tore. 2013. Private investment in urban regeneration process: the case of golden horn. World applied science journal 22(4): 523-531. https://www.researchgate.net/publication/289747500 
Batey, peter and peter friedrich. 2000. Regional competition. Springer book archive.
Francin, Kate Issima. 2015. URBAN CATA LYST. Supervised Research Project Submitted to Professor Raphaël Fichler In partial fulfillment of the Masters of UrbanPlanning degree. School of Urban Planning. McGill University. https://escholarship.mcgill.ca/downloads/s4655g888 
Kongsombat, Prin. 2010. Study on urban catalyst for sustainable urban development case study of IMS/Solaria Plaza Hotel II Palazzo https://www.semanticscholar.org/paper/ON-URBAN-CATALYST-FOR-SUSTAINABLE-URBAN-DEVELOPMENT-Palazzo-Kongsombat/cdea8a06e5d87e776dd2b83d21c642b1c8ebfc0f 
Martins, Maria Lucia Refinetti, and Alvaro Luis dos Santos Pereira. 2019. Urban Regeneration in the Brazilian urban policy agenda. European Planning Studies (27 March): 1129-1145. DOI: 10.1080/09654313.2019.1598021
Rosemary, D. F. Bromley, Andrew R. Tallon, and Colin j. Thomas. 2005. City center regeneration through residential development: Contributing to sustainability. Urban Studies 42(13): 2407-2429. https://journals.sagepub.com/doi/10.1080/00420980500379537 
Schneider, Richard, and Ted Kitchen. 2013. ”Putting Crime Prevention Through Environmental Design into Practice via Planning Systems: A Comparison of Experience in the US and UK“. Built Environment 39(1): 9-30. https://www.researchgate.net/publication/262874139 
UNEP. 2003. Report of the Governing Council, 22nd session, 3-7 February 2003. enb.iisd.org/unepgc/22gc/2feb.html
Zheng, Helen wei, Geoffrey Qiping Shen, and Hao Wang. 2014. A review of recent studies on sustainable urban renewal. Habitat International 41. 272-279. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0197397513000908 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 خرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 16 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 24 تیر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار