تأثیر حیاط در شکل‌گیری پیکربندی خانه‌های سنتی ایران در کاشان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

3 دانشیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

بخش لاینفک خانه‌های سنتی ایرانی، حیاط است. در غالب خانه‌های سنتی می‌توان دست کم یک حیاط را شناسایی نمود که با سلسله‌مراتبی از ورودی خانه قرار گرفته است و سایر فضاهای خانه را سازماندهی می‌نماید. خانه‌هایی با این نظام فضایی را خانه‌های حیاط مرکزی می‌نامند. هرچند سالهاست که طراحی و ساخت چنین خانه‌هایی منسوخ شده اما از آنجا که این خانه‌ها در طول زمانی بسیار طولانی پاسخ مناسبی به نیازهای زندگی ایرانیان بوده‌اند، تلاش‌های زیادی جهت بهره‌گیری از منطق اجتماعی فضاهای این خانه‌ها از سوی پژوهشگران عرصه معماری صورت پذیرفته است، اما همواره به تقلید شکلی منجر شده و در نهایت طراحی صورت گرفته با نیازهای زندگی امروز هماهنگ نبوده است. به نظر می‌رسد که  شناختن نحوفضاهای خانه‌های ایرانی و کاربست این منطق در طراحی‌های امروزین به شکل‌گیری جنوتایپی1 می‌انجامد که حاوی ژن‌های نسل‌های گذشته و در عین حال مطابق با ظواهر و نیازهای زندگی امروزه می‌باشد. این مقاله با بهره‌گیری از تئوری گراف و نحو فضا و روش گراف پلان توجیهی، به دنبال بررسی تأثیر فضایی حیاط در شکل‌گیری پیکربندی خانه‌های سنتی ایرانی است. در واقع سؤال پژوهش این است که آیا اختلاف معناداری بین تأثیر فضایی حیاط و سایر فضاها وجود دارد؟ این معناداری چگونه است؟ در این پژوهش چهار خانه که متعلق به دوره‌های تاریخی متفاوتی هستند، در یک شهر مشخص به تصادف انتخاب شده‌اند به نحوی که هر چهار خانه، یک و فقط یک حیاط داشته باشند. نقشه محدب و گراف پلان توجیهی و در نهایت تحلیل ریاضی این نمونه‌ها نشان‌دهنده میزان تأثیرگذاری هر یک از فضاهای یک خانه در سازمان فضایی آن می‌باشد و داده‌های مربوط به حیاط در قیاس با سایر فضاها تأثیر ویژه این فضا را در شکل‌گیری پیکربندی خانه‌های سنتی ایرانی نشان می‌دهد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Influence of Courtyard on the Formation of Iranian Traditional Houses Configuration in Kashan

نویسندگان [English]

  • Mina Hajian 1
  • Saeid Alitajer 2
  • Mohammadjavad Mahdavinejad 3
1 Ph.D. of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
2 Assistant Professor of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
3 Associate Professor of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

“Central courtyard” is an integral part of traditional Iranian houses. In most traditional houses, at least one courtyard can be identified which has been hierarchically located in the entrance of the house and organizes its other spaces. Houses with such spatial system are called “courtyard houses”. Though the design and construction of such houses have been rendered obsolete for many years, many efforts have been made by researchers in the architecture area to take advantage of the social logic of these houses’ spaces due to their proper response to the needs of Iranian life over a long period of time. But it has always led to the shape imitation, and ultimately the design has not been consistent with the needs of today’s life. It seems that recognizing the space syntax of Iranian houses and the application of this logic in today’s design lead to the formation of a genotype containing genes of previous generations, while at the same time is consistent with the appearances and needs of today’s life. Using graph theory and space syntax and justified plan graph (JPG), this paper sought to investigate the spatial influence of the courtyard on the formation of traditional Iranian houses configuration. In fact, the research question is: what is the difference between the spatial influence of the courtyard and other spaces? In this research, four houses belonging to different historical periods are randomly selected in a specific city such that all four houses have one and only one courtyard. The convex map and justified plan graph and, finally, the mathematical analysis of these samples show the impact of each of the spaces of a house on its spatial organization. The courtyard-related data shows the special impact of this space on the formation of traditional Iranian houses configuration compared to other spaces

کلیدواژه‌ها [English]

  • Space Syntax
  • Justified Plan Graph
  • Configuration
  • Courtyard
  • Iranian Traditional Housing

مراجع

Alexander, C. (1966). A City is Not a Tree. Portland: Sustasis Press.
Bafna, S. (1999). The Morphology of Early Modernist Residential Plans: Geometry and Genotypical Trends in Mies Van Der Rohe’s Designs. In Proceedings of the Second International Symposium on Space Syntax, 1, 01-12.
Bafna, S. (2003). Space Syntax: A Brief Introduction to Its Logic and Analytical Techniques. Environment and Behavior, 35(1), 17-29. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0013916502238863
Dailamann, H. (1987). Living in Cities. Stuttgart: Karlkramerverlag.
Dovey, K. (1999). Framing Places: Mediating Power in Built Form. London: Rout ledge.
Dovey, K. (2010). Becoming Places: Urbanism / Architecture / Identity / Power. London: Rout ledge.
Farokhyar, H. (2013). 100 Houses, 100 Plans. Kashan: Islamic Azad University press.
Hanson, J. (1998). Decoding Homes and Houses. Cambridge: Cambridge University Press. 
Hillier, B., & Hanson, J. (1984). The Social Logic of Space. New York: Cambridge University Press. 
Hillier, B., & Tzortzi, K. (2006). Space Syntax: The Language of Museum Space. Companion to Museum Studies, 282-301. London: Blackwell. 
Klarqvist, B. (1993). A Space Syntax Glossary. Nordisk Arkitekturforskning, 6(2),11-12. https://arkitekturforskning.net/na/article/download/778/722
Major, M.D., & Sarris, N. (1999). Cloak and Dagger Theory: Manifestations of the Mundane in the Space of Eight Peter Eisenman Houses. In Proceedings of the Second International Symposium on Space Syntax1, 20.1-20.14.
Marcus, T. (1987). Buildings as Classifying Devices. Environment and Planning D: Society and Space, 14, 467-484. https://doi.org/10.1068/b140467
Markus, T. (1993). Buildings and Power. London: Rout ledge. 
Osman, K.M., & Suliman, M. (1994). The Space Syntax Methodology: Fits and Misfits. Architecture & Behaviour, 10(2), 189-204. https://www.semanticscholar.org/paper/The-Space-Syntax-Methodology%3A-Fits-and-Misfits-Osman-Suliman/59e96f9ad7956212f138b4906d77000abfe787d1
Ostwald, M.J. (1997). Structuring Virtual Urban Space: Arborescent Schemas. Amsterdam:Peter Droege, ed. 
Peponis, J., Wineman, J., Rashid, M., & Bafna, S. (1997). On the Description of Shape and Spatial Configuration Inside Buildings: Convex Partitions and their Local Properties. Environment and Planning B: Planning and Design, 24(5), 761-781. https://doi.org/10.1068/b240761
Schoenauer, N. (2010). Cities, Suburbs, Dwellings. Tehran: Rozaneh. 
Tavassoli, M. (1984). Architecture in the Hot Arid zones. Tehran: University of Tehran Press. 
Turner, A.D., O’Sullivan, D., & Penn, A. (2001). From Isovists to Visibility Graphs: a Methodology for the Analysis of Architectural Space. Environment and Planning B: Planning and Design, 28(1), 103-121. DOI: 10.1068/b2684
Zako, R. (2006). The Power of the Veil: Gender Inequality in the Domestic Setting of Traditional Courtyard Houses. in Courtyard Housing: Past, Present and Future, 65-75. New York: Taylor and Francis.
معماری و شهرسازی آرمان شهر
دوره 13، شماره 30
خرداد 1399
صفحه 43-55

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 خرداد 1397
  • تاریخ بازنگری: 25 آبان 1397
  • تاریخ پذیرش: 03 بهمن 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار