مولفه‌های طراحانه سرزندگی خلاق در مدارس ابتدایی شهر تهران با کاربست تحلیل عامل از نوع R

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

3 استادیار گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

4 دانشیار گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/aaud.2021.254054.2340

چکیده

مسئله‌ی سرزندگی و خلاقیت از جمله مسائل مطرح قرن حاضر می‌‌باشد و تأثیرات عوامل محیطی- کالبدی فضاها به‌ عنوان جزیی از عوامل مؤثر بیرونی بر سرزندگی خلاق کودکان، انکارناپذیر است. از طرفی، موضوع سرزندگی خلاق در فضاهای آموزشی مدارس ابتدایی نیز مسأله‌‌ای مطرح و حائز اهمیت است. لذا هدف پژوهش حاضر بررسی و مطالعه دیدگاه مربیان مدارس و دست‌‌اندرکاران درباره عوامل موثر بر ارتقای سطح سرزندگی و خلاقیت کودکان در فضاهای آموزشی مدارس ابتدایی و بررسی عوامل طراحانه مستخرج می‌‌باشد. در این پژوهش از روش تحقیق کمی استفاده شده است. پس از تدوین پرسش‌نامه بر اساس جدول هدف محتوی، حجم نمونه از طریق دیدگاه کلاین با توجه به تعداد سوالات پرسش‌نامه به 230 نفر رسید. لذا از مربیان مدارس و دست‌‌اندکاران در مدارس سطح تهران به صورت نمونه‌‌گیری خوشه‌‌ای تصادفی انجام گرفت و نتایج برای تحلیل داده‌‌های جمع‌‌آوری‌شده، در نرم افزار SPSS نسخه‌‌ی 23 بر اساس تحلیل عامل R استخراج گردید. معیارها به کمک تجزیه و تحلیل آماری پرسش‌نامه مورد دسته‌‌بندی قرار گرفت، که تحلیل عامل آن بیان می‌‌نماید 9 عامل معنی‌‌دار: 1. آشناپنداری و خوانایی محیط بر سازگاری کودک با آن، 2. نظارت‌‌پذیری و رویت‌‌پذیری محیط بر احساس امنیت کودک و تعامل‌‌پذیری، 3. تجربه‌‌پذیری و خیال‌‌پردازی محیط بر بازی‌‌های چندحسی و خاطره‌‌انگیزی، 4. جلوه‌‌های طبیعی و جنبه‌‌های انگیزشی محیط بر بازی‌‌های خلاق و شادکامی کودک، 5. ایمنی و آسایش کالبدی بر بهزیستی، 6. انعطاف‌‌پذیری و تنوع‌‌پذیری محیط بر بازی‌‌ و یادگیری، 7. اجتماع‌‌پذیری و حضورپذیری محیط بر اعتماد به نفس کودک برای بازی و تعاملات، 8. سرزندگی خلاق با آرایه‌‌های محیطی بر شکل‌‌گیری رفتار کودک و 9. بازی‌‌پذیری و رویدادپذیری محیط بر خلاقیت کودک، همراه با مصادیق معمارانه بر سرزندگی خلاق تاثیر می‌‌گذارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation of Design Components of Creative Vitality in Tehran Primary Schools using R Factor Analysis

نویسندگان [English]

  • Sara Khalilikhah 1
  • Homa Irani Behbahani 2
  • Shadi Azizi 3
  • Hashem Hashemnejad Shirazi 4
1 Ph.D Candidate, Department of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Professor of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran (Corresponding Author).
3 Assistant Professor of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
4 Associate Professor of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Vitality and creativity are among the current issues of the present century, and the effects of the spaces’ environmental-physical factors, as a part of effective external factors, on the children’s creative vitality are undeniable. On the other hand, the topic of creative vitality in the educational spaces of primary schools is also of great importance. Therefore, the current study aims to investigate the attitudes of school teachers and officials about the factors effective in promoting children’s vitality and creativity level in primary schools and evaluate the extracted design components. It is quantitative research. After formulating the questionnaire based on a target content analysis, the sample size was calculated as 230 based on the questions in the questionnaire and using Kline approach. Therefore, the teachers and officials in Tehran’s schools were chosen using cluster sampling. The collected data results were extracted in the SPSS Ver.23 based on R factor analysis. The statistical analysis of the questionnaire categorized the criteria. Its factor analysis indicates that nine significant factors as (1) familiarity and legibility of the environment on the child's adaptation to it, (2) monitorability and visibility of the environment on the child's sense of security and interactivity, (3) experienceability and imagination of the environment on multisensory and memorable games, (4) natural effects and motivational aspects of the environment on creative games and happiness child, (5) physical safety and comfort on well-being, (6) flexibility and diversity of the environment on playing and learning, (7) sociability and presence of the environment on the child's self-confidence for playing and interactions, (8) creative vitality with environmental arrays on the formation of the child's behavior, and (9) the playfulness and eventfulness of the environment on the child's creativity, along with architectural examples are practical on the creative vitality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Primary Schools
  • Creative Vitality
  • Design Components
  • Factor Analysis

مراجع

اکرمی، غلامرضا. 1383. حیاط مدرسه نقش فضای باز در مدارس ابتدایی. رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی. 
بوهم، دیوید. 1381. درباره خلاقیت. ترجمه محمدعلی حسین نژاد. تهران: نشر ساقی.
ترابی، مهسا. 1390. طراحی شهری دوستدار کودک (با تاکید بر گروه سنی نوجوانان ) نمونه موردی محله شهر آرا. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
خستو، مریم، و نوید سعیدی رضوانی. 1389. عوامل موثر بر سرزندگی فضاهای شهری، خلق یک فضای شهری سرزنده با تکیه بر مفهوم «مرکز خرید پیاده». نشریه هویت شهر 4(6): 63- 74. https://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_1123_4e4845fd59816ece1433f053f716d0d6.pdf
خلیلی‌‌خواه، سارا، هما ایرانی بهبهانی، شادی عزیزی، و هاشم هاشم‌‌نژادشیرازی. 1400. معیارهای ارتقای سرزندگی خلاق در فضاهای آموزشی مدارس ابتدایی از نگاه متخصصین. نشریه اندیشه معماری 5(9). https://at.journals.ikiu.ac.ir/article_2156_066a9de298b32b1d785790e9852c41c5.pdf
دلاور، علی. 1397. روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران: انتشارات ویرایش.
سنه، افسانه، زهرا سلمان، و محرم آقازاده. 1387. تاثیر فعالیت‌‌های بدنی و بازی بر رشد و توانایی‌‌های ذهنی پسران پیش دبستانی. فصلنامه نوآوری‌‌های آموزشی (26). 
سیف، علی اکبر. 1386. روانشناسی پرورشی، روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: انتشارات آگاه.
سیف، علی اکبر. 1383. روانشناسی پرورشی. تهران: انتشارات آگاه.
سیدیان، سید علی. 1389. نقش ساختاری طراحی جهت جلب مشارکت مردمی در فرآیند معاصرسازی بافت‌‌های فرسوده محلات شهری ایران. رساله دکتری معماری، دانشگاه علم و صنعت ایران.
شفایی، مینو، و رامین مدنی. 1389. اصول طراحی فضاهای آموزشی کودکان بر اساس مدل خلاقیت. مجله فناوری آموزش 4(2): 215-222. https://jte.sru.ac.ir/article_1348_5fe5ec63371a0d3ddd72daa42c736197.pdf
شمس‌‌دولت‌‌آبادی، حسنی سادات، فرهنگ مظفر، نیلوفر ملک، و بهرام صالح صدق‌‌پور. 1398. ویژگی‌‌ها و عناصر طراحی فضاهای باز کودکان دبستانی براساس هوش هیجانی در فرآیند یادگیری از دیدگاه متخصصان. نشریه فناوری آموزش (2): 413-423. https://jte.sru.ac.ir/article_914_1396f1d7bbd75061407132d2e83dfdc2.pdf
صالحی، رضوان. 1393. تدوین مدل نظری مشاوره تحصیلی بر اساس عوامل مؤثر بر موفقیت تحصیلی. رساله دکتری مشاوره تحصیلی شغلی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان.
صحراگرد منفرد، ندا. 1394. مدل مولفه‌‌های طراحی مرکز محله مشارکت محور با رویکرد ادراکی (نمونه موردی: مرکز محله چیذر تهران). رساله دکتری، دانشگاه علم و صنعت ایران.
طاهرسیما، سارا، هما ایرانی بهبهانی، و کاوه بذرافکن. 1394. تبیینِ نقشِ آموزشیِ فضای باز در مدارس ایران با مطالعه تطبیقی مدارس سنتی تا معاصر (نمونه‌های موردی: مدرسه‌های چهارباغ، دارالفنون و البرز). فصلنامه پژوهش‌‌های معماری اسلامی 3(6): 55-70. http://jria.iust.ac.ir/article-1-180-fa.pdf
عظمتی، محمدرضا، سعید نوروزیان‌‌ملکی، و نرجس خان‌‌والی. 1394. شناسایی عوامل موثر در ایجاد ایمنی فیزیکی فضاهای آموزشی مقطع ابتدایی. نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش (1). https://jte.sru.ac.ir/article_434_1432b42900601f431a341e24fae31692.pdf 
عظمتی، سعید، فرهنگ مظفر، بهرام صالح‌‌ صدق پور، و سیدباقر حسینی. 1397. اصول طراحی فضاهای باز دانشگاهی براساس مدل سرزندگی و ارتقای آموزش. نشریه فناوری آموزش (2): 249-258. https://jte.sru.ac.ir/article_781_aef1a93fc24d354e5e9a55b7b8be301c.pdf
کریمی‌‌آذری، امیررضا. 1393. اصول طراحی واحد های مسکونی در راستای ارتقا خلاقیت و نو آوری کودکان. رساله دکتری، دانشگاه علم و صنعت ایران.
کریمی‌‌آذری، امیررضا، سیدباقر حسینی، بهرام صالح صدق‌‌پور، و افضل‌‌سادات حسینی‌‌دهشیری. 1395. اصول طراحی فضای مسکونی، با رویکرد ارتقا خلاقیت کودکان 3-7 سال(نمونه موردی: شهر تهران منطقه 4). مجله باغ نظر 13(41): 19-34. http://www.bagh-sj.com/article_32942_b581f55a38a50b7dbbd01b07ef54e8b6.pdf
لنگ، جان .1389. آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. ترجمه علیرضا عینی‌‌فر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مظفر، فرهنگ، سیدباقر حسینی، محمد باقری، و حمیدرضا عظمتی. 1386. نقش فضاهای باز محله در رشد و خلاقیت کودکان. نشریه باغ نظر 4(8): 72-59. http://www.bagh-sj.com/article_56.html
نادری‌‌فر، مهین، حمیده گلی، و فرشته قلجایی. 1396. گلوله‌‌برفی، روشی هدفمند در نمونه‌‌گیری تحقیقات کیفی. نشریه گام‌‌های توسعه در آموزش پزشکی (3): 170-182. https://sdme.kmu.ac.ir/article_90598_3632edfb2e97c38d73c0bdea8753195c.pdf
هدایت‌‌نژادکاشی، سیدمصطفی، زهره هادیانی، علی حاجی‌‌نژاد، و علی عسگری. 1398. سرزندگی شهری مفهومی میان رشته‌‌ای؛ (واکاوی اصول، ابعاد و شاخص‌‌ها). مجله مطالعات ساختار و کارکرد شهری 6(20): 75-107. http://shahr.journals.umz.ac.ir/article_2283_eb4f0259c1f7dd2d5988891cfa5e7d24.pdf
Amabile, T. M. 1998. How to Kill Creativity?. Harvard Business Review.
Atkinson, Rowland, and Hazel Easthope. 2008. The Creative Class in Utero? The Australian City, the Creative Economy and the Role of Higher Education. Built Environment 34(3): 307-318. 
Heppell, Stephen, Carole Chapman, Richard Millwood, Mark Constable, Jonathan Furness, and Others in the Ultralab team. 2004. A plae for learning. Building learning future: a research project, ultralab, CABE/RIBA, building futures programme report, 1996.
Jarvis, David, Hannah Lambie, and Nigel Berkeley. 2009. Creative industries and urban regeneration. Journal of Urban Regeneration & Renewal 2(4): 364-374.
Jones, Cheryl, and David Newsome. 2015. Perth (Australia) as one of the world’s most liveable cities: a perspective on society, sustainability and environment. International Journal of Tourism Cities 1(1): 18-35. 
Kline, Rex B. 2010. Principles and Practice of Structural Equation Modeling. NY: Guilford Press.
Landry, Charles. 2012. The Creative City: A Toolkit for Urban Innovators. Routledge.
Ley, Austin, and Peter Newton. 2010. Creating and sustaining liveable cities. In Developing Living Cities: From Analysis To Action, 191-229.
Luthar, Suniya S. 2005. Resilience at an early age and its impact on child psychosocial development. Encyclopedia on early childhood development.
Oon, Christina, and Khoo Suet Leng. 2014. Issues and Challenges of a Liveable and Creative City: The Case of Penang. Malaysia’. GEOGRAFIA: Online Malaysian Journal of Society and Space 10(3): 33-43. http://journalarticle.ukm.my/7463/1/3ok.geografia-julai2014-christina-edam1.pdf
Pratt, Andy C. 2008. Creative Cities: The Cultural Industries and the Creative Class. Geografiska Annaler Series B Human Geography 90(2): 107-117. http://eprints.lse.ac.uk/20704/1/Creative_cities_(LSERO_pre-print).pdf
Ratajczak, Waldemar. 2011. A Systems View of Urban Sustainability and Creativity: Vulnerability, Resilience. Sustainable City and Creativity: Promoting Creative Urban Initiatives.
Yuen, Belinda, and Giok Ling Ooi. 2009. Introduction: World Cities - Challenges of Liveability, Sustainability and Vibrancy. Urban Economics & Regional Studies eJournal.
معماری و شهرسازی آرمان شهر
دوره 15، شماره 39
شهریور 1401
صفحه 75-87

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 آبان 1399
  • تاریخ بازنگری: 21 دی 1399
  • تاریخ پذیرش: 18 اسفند 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار