ارزیابی تاثیر نماد‌‌ معنوی نور طبیعی در فضاهای عبادی (مسجد) بر تاب‌آوری معنوی کاربران از طریق نقش واسط هوش معنوی، مورد مطالعه: مساجد دوره قاجاریه شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری معماری، دانشکده فنی و مهندسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.

2 استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران (نویسنده مسئول).

3 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

4 استادیار گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

10.22034/aaud.2022.273621.2431

چکیده

یکی از اساسی‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین عوامل تبیین سلامت روح و روان افراد، تاب‌آوری معنوی است. تاب‌آوری معنوی باعث می‌شود افراد در شرایط سخت چالشی و با وجود عوامل خطرافزا، از ظرفیت‌های درونی خود که موهبتی الهی می‌باشند در جهت دست‌یابی به پیشرفت و بالندگی فردی در زندگی روزمره استفاده کنند و از این مشکلات به عنوان فرصتی برای توانمند‌سازی و ارتقای کیفی زندگی خود در راستای جاودانگی بهره جویند. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تاثیر نماد معنوی نور طبیعی در فضای عبادی (مسجد) بر تاب‌آوری معنوی کاربران از طریق نقش واسط هوش معنوی می‌باشد. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نوع همبستگی می‌باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر، شامل کاربران مساجد منتخب تحقیق حاضر می‌باشند که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده و با استفاده از فرمول کوکران (171 نفر) انتخاب شدند. در این پژوهش از سه پرسش‌نامه نمادپردازی معنوی، هوش معنوی و تاب‌آوری به عنوان ابزار پژوهش استفاده شده است که ضریب پایایی آن‌ها به ترتیب 0.81، 0.78 و 0.80 می‌باشد. داده‌های حاصل با آزمون همبستگی و رگرسیون چندگانه در نرم افزار SPSS20 تجزیه و تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان داد که بین نمادپردازی معنوی با هوش معنوی و تاب‌آوری افراد رابطه مثبت وجود دارد و متغیرهای نمادپردازی معنوی و هوش معنوی، توان پیش‌بینی تاب‌آوری را دارند. هم‌چنین در بین نمادهای معنوی مساجد، نماد «نور» سهم بیش‌تری را در تبیین هوش معنوی دارد. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، نمادپردازی معنوی به‌ویژه با نور طبیعی در فضاهای عبادی ضمن فعالسازی بخش خودآگاه ذهن، در کارکرد هوش معنوی موثر واقع شده و بستر لازم برای ایجاد تاب‌آوری افراد را فراهم می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Impact of the Spiritual Symbol of Natural Light in Devotional Spaces (Mosques) on Their Users' Spiritual Resilience through the Mediating Role of Spiritual Intelligence; Case Study: Qajar Mosques in Shiraz

نویسندگان [English]

  • Farzad Heydari 1
  • Mohammad Aliabadi 2
  • Bahram Saleh Sedghpour 3
  • Aliakbar Heidari 4
1 Ph.D. Candidate of Architecture, Technical and Engineering Faculty, Yasuj Branch, Islamic Azad University, Yasuj, Iran.
2 Assistant Professor of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Shiraz University, Shiraz, Iran (Corresponding Author).
3 Associate Professor of Educational Psychology, School of Humanities, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor of Architecture, Technical and Engineering Faculty, Yasuj University, Yasuj, Iran.
چکیده [English]

Spiritual resilience is one of the most basic and determinant factors in explaining people's mental health. Spiritual resilience enables people to use their inner capacities, which are a divine gift, in difficult and challenging conditions to achieve personal progress and growth in their everyday lives, and see the problems as opportunities for empowerment and improving the quality of their lives to reach eternity. The present study aims to evaluate the impact of the spiritual symbol of natural light in devotional spaces (mosques) on their users' spiritual resilience through the mediating role of spiritual intelligence. The present study is descriptive-analytical correlational research. The statistical population includes the users of the mosques studied in this research, who are selected using a simple random sampling technique, and the sample size is estimated as 171 people according to Cochran's formula. This research applies three spiritual symbolization, spiritual intelligence, and resilience questionnaires whose reliability is estimated as 0.81, 0.78, and 0.80, respectively. The obtained data are analyzed using a correlation test and multiple regression in SPSS20 software. The results indicate that there is a positive relationship between spiritual symbolization and people's spiritual intelligence and spiritual resilience, and the variables of spiritual symbolization and spiritual intelligence can predict resilience. Furthermore, among the spiritual symbols in mosques, the symbol of "light" has a greater contribution to the explanation of spiritual intelligence. According to the results, spiritual symbolization, especially with natural light, in devotional spaces plays an effective role in the functioning of spiritual intelligence while activating the self-conscious mind, and provides the necessary platform to create resilience in people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spiritual Symbolization
  • Spiritual Intelligence
  • Resilience
  • Natural Light
  • Mosque

مراجع

اردلان، نادر، و لاله بختیار. 1380. حس وحدت؛ نقش سنت در معماری ایرانی. اصفهان: نشر خاک.
بمانیان، محمدرضا، محمدرضا پورجعفر، فریال احمدی، و علیرضا صادقی.1389. بازخوانی هویت معنوی و انگاره‌های قدسی در معماری مساجد شیعی. شیعه شناسی 8(30):37-70. https://www.sid.ir/paper/119449/fa
جان‌بزرگی، مسعود. 1386. جهت‌گیری مذهبی و سلامت روان. پژوهش در پزشکی 31(4): 345-350. https://www.sid.ir/paper/42139/fa
جعفری، اصغر، و فاطمه حسام پور. 1396. پیش‌بینی رضایت از زندگی بر اساس هوش معنوی و سرمایه روانشناختی در سالمندان. سالمند 12(1): 90-103. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1223-fa.html
رفیعیان، مجتبی، محمدرضا رضایی، و سید مصطفی حسینی. 1394. سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی اجتماع‌های شهری در برابر زلزله. پژوهش‌های جغرافیای انسانی 47(4): 609-623. https://jhgr.ut.ac.ir/article_51228.html
 رئیسی، محمدمنان، عبدالحمید نقره‌کار، و کریم مردمی. 1393. درآمدی بر رمزپردازی در معماری دوران اسلامی. پژوهش‌های معماری اسلامی 2(1): 81-96. http://jria.iust.ac.ir/article-1-146-fa.html
صدیقی، فریبرز، علی یزدخواستی، و مریم نادی راوندی. 1393. پیش‌بینی پذیری میزان تاب‌آوری بر اساس هوش معنوی در دانشجویان و دین پژوهان. فرهنگ در دانشگاه اسلامی 4(3): 373-390. https://www.sid.ir/paper/236932/fa
عبداله‌زاده، حسن، مهدیه کشمیری، و فاطمه عرب عاملی. 1388. هوش معنوی. تهران: انتشارات روانسنجی.
غباری بناب، باقر، محمد سلیمی، لیلا سلیانی، و ثنا نوری مقدم. 1386. هوش معنوی. اندیشه نوین دینی 3(10): 125-147. https://andishe.maaref.ac.ir/article-1-1746-fa.html
فیروزان، مهدی. 1378. رمز و راز هنر دینی. تهران: انتشارات سروش.
قهرمانی، نسرین، و محمدعلی نادی. 1391. رابطه بین مولفه‌های مذهبی- معنوی با سلامت روان و امید به آینده در کارکنان بیمارستان‌های دولتی شیراز. نشریه پرستاری ایران ۲۵ (۷۹) :1-11. https://ijn.iums.ac.ir/article-1-1418-fa.html
کاظمی، لیلی. 1390. فلسفه ی نمادها و علت کارکرد آن در آیین ها. زیباشناخت 23(1): 121-130.
مرعشی، سید علی. 1378. بهداشت روان و نقش دین. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
نقره‌کار، عبدالحمید، و محمد منان رئیسی. 1390. تحلیل نشانه شناختی سامانه مسکن ایرانی بر پایه ارتباط لایه‌های متن مسکن. هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی 3(46): 5-14. https://jfaup.ut.ac.ir/article_25056.html
نقره‌کار، عبدالحمید. 1390. مبانی نظری معماری. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
نیک آمال، میترا، و نسرین شادمانفر. 1393. ارتباط هوش معنوی با تاب‌آوری روانشناختی در دانشجویان. تحقیقات روانشناختی (22): 103-116. https://www.sid.ir/paper/486125/fa
Connor, Kathryn M., and Jonathan R.T. Davidson. 2003. Development of a new resilience scale: The Connor Davidson resilience scale (CDRISC). Depression and anxiety 18(2): 76-82. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12964174/
Emmons, Robert A. 1999. The psychology of ultimate concerns: motivation and spirituality in personality. New York: Guilford Press.
Rezaei, Mahboubeh, Mohsen Adib-Hajbaghery, Naima Seyedfatemi, and Fatemeh Hoseini. 2008. Prayer in Iranian cancer patients undergoing chemotherapy. Complementary Therapies in Clinical Practice 14(2): 90-97. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18396252/
Philip, Warelow, and Karen-leigh Edward. 2007. Caring as a resilient practice in Mental Health Nursing. International Journal of Mental Health Nursing 16(2): 5-13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17348964/
Zohar, Danah, and Ian Marshall. 2000. SQ-spiritual intelligence, the ultimate intelligence. London: Bloomsbury.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 29 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 12 فروردین 1401
  • تاریخ پذیرش: 24 تیر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار