تأملی بر چگونگی تکوین مفاهیم اصولی معماری منظر و تبلور آن در منظر ایران باستان (از ابتدا تا پایان دوران هخامنشی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

معماری منظر، که در بیان پیشینیان تحت عنوان باغ ایرانی متبلور می‌گردد، از قدیمی‌ترین و مهمترین حرکات تمدن بشری در زمینه باغ سازی است؛ تا آن جا که نوشته‌های باقی مانده از یونانیان و کتب مقدسی چون تورات، در باب مقوله منظر باستان ایرانی بسیار نوشته‌اند. معماری منظر با دارا بودن ریشه در طبیعت و جنسیتی متفاوت با معماری، نقش و جایگاهی اساسی در زندگی انسان باستان داشته و توانسته است در کنار کارکردهای متعدد جانبی، با توجه به محیط پیرامون، به مطلوب ساختن فضاهای بیرونی و محیط معماری کهن ایرانی بپردازد. پرواضح است، تعاملات عینیتی-‌ذهنیتی معماری منظر به عنوان پدیده‌ای که در محیط خارج شکل می گیرد، مبدع جریانی بوده است، که همسان با رشد دیگر جوانب توسعه بشری در ایران، بیانی از روش زندگی، فرهنگ، نیازها و هویت ایران باستان می باشد. بدیهی است مطالعات بیشتر در ریشه‌یابی و کشف ناگفته‌های معماری منظر باستان، به روشن شدن هر چه بیشتر پایه‌های اعتقادی، اجتماعی و فرهنگی مردمان آن دوران می‌پردازد. در این راستا پژوهش حاضر به بررسی مفاهیم پایه‌ای معماری منظر پرداخته و با معرفی علوم و هنر، جایگاه معماری منظر را در تقسیم‌بندی هنرها، بیان می‌کند و سپس با ذکر کارکردهای معماری منظر و بیان نقش اجتماع در این مقوله هنر، ریشه‌ها و تبلورات معماری منظر باستان – با بیان تفصیلی نمونه‌های جاودانه کهن معماری ایرانی- را مورد بحث قرار  می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Identification of the landscape Basic Concepts and its Crystallization in Ancient Iranian Constructions (From the Beginning up to the end of Achaemenid Period)

نویسندگان [English]

  • Aryan Amirkhani 1
  • Parham Baghaie 1
  • Mohammad Reza Pourjafar 2
1 M.A. in Architecture, University of Tarbiat Modares, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Architecture, University of Tarbiat Modares, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Landscape architecture in Iran`s past has always crystallized the formation of the Persian gardens through the history of this country. Many of the travelers` accounts, remind us of a honoring past in the field of Iran`s ancient landscape design. Landscape designing, as deeply rooted in nature, has always had an important role in the life of ancient human beings, though different from architecture in many cases. It has always perfected the blend of the outer and inner spaces in the Iranian architecture. Due to its straight connection with the outside environment, it can easily affect peoples` culture, Identification and their methods of life. It is obvious that further studies on recognition of the ancient Iranian landscapes clarify the religious, social and cultural aspects of peoples` lives of the time. Based on the above findings, this article studies the basic concepts of the landscape architecture and its formation in Iran. The position of landscape design and its blend with the other aspects of art are considered afterwards. Herein, the connections between ancient architecture and landscape design in the Iranian houses are considered in details.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Landscape architecture
  • Persian garden
  • Old Persia
  • Ethics
 ابوالقاسمی، دکتر لطیف، (1371) باغ، تهران، سازمان پارک ها.
امین زاده، بهناز، آقا ابراهیمی سامانی، فیروزه، (1385)، "مستند سازی منظر باستانی تخت جمشید"، نشریه علمی –پژوهشی هنرهای زیبا، تهران ، ش 27.
اوستا، (1381)، گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، تهران ، انتشارات مروارید.
پورداوود، ابراهیم (1305)، گات‌ها، قدیمی‌ترین قسمتی از نامه مینوی اوستا، تهران ، انتشارات اساطیر.
رضی، هاشم، (۱۳۵۲)، راهنمای دین زرتشتی، تهران ، سازمان انتشارات فروهر.
سعیدی، فرخ (1376)، راهنمای تخت جمشید، نقش رستم و پاسارگاد، تهران ، سازمان میراث فرهنگی.
کریستن سن، آرتور، (۱۳۷۶)،مزداپرستی در ایران قدیم، ترجمه دکتر ذبیح الله صفا، تهران، هیرمند، چاپ چهارم.
کخ، هاید ماری (1379)، از زبان داریوش، ترجمه پرویز رجبی، تهران، سازمان فرهنگی سیاحتی کوثر.
کنت، کلارک، (1370)، سیر منظره پردازی در هنر اروپا، ترجمه بهنام خاوران، تهران، نشر ترمه.
گدار، آندره (1377)، هنر ایران، ترجمه بهروز حبیبی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
گرانتوسکی ، ا. آ. داندامایف، م. آ.، (۱۳۸۵)، تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز مترجم: کیخسرو کشاورزی، تهران ، روارید.
لووسکایا، پیگو (۱۳۵۳)، تاریخ ایران از عهد باستان تا قرن ۱۸،  ترجمه کریم کشاورز، تهران.
مجیدزاده، یوسف، (۱۳۷۰)، تاریخ و تمدن ایلام، تهران ، مرکز نشر دانشگاهی.
معین، محمد، (۱۳۲۶)، مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
منصوری، علی، (1378)، علوم منظر سبز، تهران ، نشر صور.
مهدیزاده کابلی، نصراله، (1381)، خراسان بزرگ مهد آیین زرتشت، مشهد، تهران، نشر نوند، چاپ اول.
مهر، فرهنگ، (۱۳۸۰)، دیدی نو از دین کهن (فلسفه زرتشت)، تهران ، جامی.
هینس، (۱۳۷۱)، دنیای گمشده ایلام، ترجمه فیروز فیروزنیا، تهران.
هینس، (۱۳۷۳)، گذری بر تاریخ ایلام، ترجمه محمدحسین‌ خانی، تهران.
 Hamzavi, Abdol Hossain, (1946), Persia and the Powers: An Account of Diplomatic
Relations, USA, Published by Hutchinson & co.
Herzfeld, EE., (1941), Iran in the ancient East, London, Oxford University press.
Olmstead, AT., (1948), History of the Persian Empire, Chicago, Chicago press.
 Pickard, R., (2001), Management of Historic Centers, London, Thames&Hudson.
Schmidt, E.F., (1957), Persepolis, Vol. 1-3, Chicago: University of Chicago press.
Schneider, Ursula, (1976), Persepolis and Ancient Iran, USA, Published by University of Chicago Press.
Wiesehofer, J., (2001), Ancient Persia, London I.B.Tauris.
Wilber, Donald Newton (1989), Persepolis: The Archaeology of Parsa, Seat of the Persian Kings, USA, Published by Darwin Press.