رتبه بندی مناطق شهر از نظرتوزیع کاربر یهای خدماتی به روش PSI و تحلیل رابطه آن با درآمد شهرداری از منظر عدالت فضایی، مورد مطالعاتی: شهر اراک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران (نویسنده مسئول).

2 مدرس گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی اراک، اراک، ایران.

3 کارشناسی ارشد مدیریت دولتی،گرایش منابع انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی اراک، اراک، ایران.

چکیده

محققان حوزه شهرسازی تاکید دارند توزیع منافع حاصل از اجرای سیاست های شهری باید به صورت عادلانه توزیع شود، اما گاه مناطق شهر سهم عادلانه ای منافع نمی برند. بعلاوه، هزینه کرد نامتناسب درآمدهای هر منطقه در رابطه با درآمدهای اکتسابی از ساکنین، بعضا موجب بازتولید فضاهای نامتباین در شهر می شود. هدف پژوهش، تحلیل توزیع فضایی کاربری های عمومیِ مناطق پنج گانه شهر اراک و تعیین رابطه میان نحوه توزیع کاربری های خدماتی با درآمدهای اکتسابی شهرداری از محل جرائم و تخلفات ساختمانی از ساکنین در هر منطقه است. روش پژوهش توصیفی و همبستگی است و برای تجزیه و تحلیل ها از تکنیک psi، ضرایب کندال، tau-c و گاما استفاده شده است. داده های کاربری ها از نقشه GIS شهر و مقادیر درآمد شهرداری ها به روش کتابخانه ای به دست آمده است. بنابر یافته ها: عدالت فضایی در توزیع خدمات شهری در سطح مناطق پنجگانه شهر اراک وجود ندارد. ساکنین منطقه یک در بهترین وضعیت برخورداری و اهالی منطقه 5 در بدترین وضعیت از این حیث قرار دارند. رابطه میان رتبه درآمدهای شهرداری از محل تخلفات ساختمانی در مناطق مختلف شهر با میزان سرانه کاربری های عمومی با توجه مقدار 4. 0- بدست آمده، معکوس اما با شدت متوسط
است. پس، کسب درآمدهای بیشتر از محل تخلفات ساختمانی در هر منطقه لزوما با تخصیص کاربری های عمومی بیشتر همراه نیست. چنان که، منطقه 2 با بالاترین درآمد، پایین ترین سرانه کاربری های خدماتی را داراست و به واسطه ارزش بالای زمین، مکررا » با بازتولید فضاهای متباین روبروست. لذا، توصیه می شود شهرداری، به عنوان مهمترین نهاد در برنامه ریزی و اجرای سیاست های تامین و توزیع منابع ثروت جامعه، به تامین خدمات عمومی و ایجاد عدالت فضایی در هر منطقه متناسب با درآمد اکتسابی از آن منطقه، مبادرت کند. در این راستا اصلاح قوانین به نحوی که تخصیص بودجه شهرداری های مناطق متناسب با کسب درآمدهای آن ها پیشنهاد می شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ranking Urban Areas for Distribution of Service Uses by PSI Method and Analyzing its Relationship with Municipal Revenue from Spatial Justice Perspective (Case Study: Arak)

نویسندگان [English]

  • Esmailpoor Najma 1
  • fatemah esmaeilpoor 2
  • alireza moradian 3
1 Urban planning. Yazd University
2 PhD student in urban planning of Yazd University
3 Master of Public Administration, Arak Municipality (Gis Unit Expert)
چکیده [English]

Although urban planning researchers emphasize that the distribution of benefits from the implementation of urban policies should be distributed fairly, in some cases not only some areas of the city do not receive a fair share, but also spend the income of each region relative to its income. The area is disproportionate.The purpose of this study is to analyze the spatial distribution of public uses in the five districts of Arak to determine the relationship between the distribution of service uses and the municipality's revenue earned from construction crimes in each area. The research method is descriptive and correlational. The PSI technique was used to rank, the Kendall tau-c coefficient and gamma coefficient were used to determine the correlation. data are obtained from GIS data and library method. According to findings: There is no spatial justice in the distribution of urban services in the five districts of Arak. District1are in the best condition and District5are in the worst condition. The relationship between the rank of regions in terms of per capita public uses with the revenues earned from construction violations in each region is -0.4,which is a significant, inverse and moderate intensity relationship.Therefore, the municipality must prevent construction violations; Then, as the most important institution in planning and implementing policies for providing and distributing resources of wealth and opportunity in society, to provide public services in each region in proportion to the income earned by the residents of that region, to provide services in each region. It is suggested that the laws be amended so that the budget allocation of the municipalities in the region is commensurate with their income. In this regard, it is necessary to change the laws to allow local governments to spend some of the revenues of the regions in proportion to the service deficit.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Areas Ranking
  • Service Usage Distribution
  • Municipal Income
  • Arak
آبکار، فاطمه. (1388). مدل سازی جهت های توسعه فیزیکی شهر )مطالعه موردی: اراک(، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، تهران.
اترک، حسین. (1392). معانی عدالت در اخلاق اسلامی. نقد و نظر, 81 (96), 201-http://jpt.isca.ac.ir/article_86.html .621
اسمعیل‌پور، فاطمه. (2020). تبیین الگوهای رشد شهری با تأکید بر توسعه ناپایدار (مطالعه موردی: شهر اراک)، پایان نامه دکتری،گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه یزد.
اسمعیل‌پور، فاطمه و اسمعیل‌پور، نجما و مرادیان، علیرضا. (1399). ارزیابی برابری در توزیع خدمات درون شهری با رویکرد عدالت فضایی (نمونه موردی: مناطق پنجگانه شهر اراک)، نخستین کنفرانس بین المللی معماری و شهرسازی طراحی پایدار و فراگیر برای همگان،شیراز، /https://civilica.com/doc/1192850
اسمعیل‌پور، فاطمه، و سرائی، محمدحسین، و رضایی، محمدرضا.، و اسمعیل‌پور، نجما. (1398). پی شبینی تغییرات کاربری اراضی و تعیین الگوی رشد شهری با استفاده از مدل زنجیره ای مارکوف و تصاویر ماهواره ای چندزمانه (مورد پژوهی: شهر اراک). کاوشهای جغرافیایی مناطق بیابانی, 7(1), 311-741. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=542824
اسمعیل‌پور، نجما، و شکیبامنش، مهدی. (1398). تحلیل نابرابری فضایی در برخورداری از کاربریهای خدمات شهری؛ نمونة موردی: شهر یزد. برنام هریزی فضایی, 9(3(پیاپی 43)), 17-88. ؟https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx id=488094
تابعی، نادر و موحد، علی و نورایی، عیسی و منفرد، فردین. (1393). بررسی و تحلیل نقش مدیریت شهری در نابرابریهای فضایی توزیع خدمات (مورد مطالعه: منطقه شش شهرداری تهران)،ششمین کنفرانس ملی برنامه ریزی و مدیریت شهری با تاکید بر مولفه های شهر اسلامی،مشهد. /https://civilica.com/doc/349642
حافظ‌نیا، محمدرضا، قادری حاجت مصطفی، احمدی پور زهرا، رکن الدین عبدالرضا، گوهری محمد. (1394). طراحی الگوی سنجش عدالت فضایی، مطالعه موردی: ایران. برنامه ریزی و آمایش فضا. ۹۱‌ (1): ۳۳-25. https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-11685-fa.html
حبیبی، سیدمحسن، و امیری، مریم. (1394). حق به شهر؛ شهر موجود و شهر مطلوب آنچه که هست و آنچه که باید باشد. پژوهش های انسان شناسی ایران (نامه علوم اجتماعی), 5(2), 9-30. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=320186
حیدری، عل یاکبر، دیزی جانی، مریم. (1397). تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه یافتگی محلات شهری از منظر عدالت فضایی (نمونه موردی: مقایسه تطبیقی محله ارم و ابیوردی-شهر شیراز). برنامه ریزی منطقه ای, 8(92), 191-102. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=360843
خدایاری مطلق, صفیه, شارع پور, محمود, تولایی, نوین. (1396). بررسی تأثیر شاخص های مطلوبیت فضای شهری بر میزان تحقق حق به شهر (مورد مطالعه: شهر بابلسر). جامعه شناسی نهادهای اجتماعی, 4(9), 981-522 . http://ssi.journals.umz.ac.ir/article_1564.html
رفیعیان، مجتبی، قاسمی، ایرج، نوذری، کمال. (1397). صورت بندی جدید از مفهوم گفتمان عدالت فضایی چارچوبی برای تحلیل شهر تهران، دانش شهرسازی، 3()03، 93-https://upk.guilan.ac.ir/article_3767.html .91
زنگانه، احمد.، و تلخابی، حمیدرضا.، و گازرانی، فریدون.، و یوسفی فشکی، محسن. (1394). گستره های فضایی فقر شهری اراک. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی, 2(1)، 701-39. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=334513
فصیحی, حبیب اله, پریزادی, طاهر, حمیدی, محسن. (1398). تحلیل دسترسی به بوستان های شهری با رویکرد عدالت محیطی (مورد مطالعه: اسلامشهر). مطالعات ساختار و کارکرد شهری, 6(12), 93-85. http://shahr.journals.umz.ac.ir/article_2400.html doi:10.22080/shahr.2019.2400
قادری حاجت، مصطفی، حافظ نیا، محمدرضا. (1394). راهکارهای دستیابی به عدالت فضایی در ایران. پژوهشهای جغرافیای سیاسی, 3(1(پیاپی 9)), 52-75. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=531153
قربانی، رسول، عظیمی، میترا. (1393). بررسی تاثیر ساختار درآمدی شهرداری بر روند توسعه شهری با استفاده از تکنیک ضریب همبستگی و تحلیل عاملی, مطالعه موردی مشهد. پژوهش و برنامه ریزی شهری, 5(81), 511-231. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=228366
کیخا، محمدرضا، بیگ زاده، زهرا. (1398). نگاهی نو به عدالت شاهد مبتنی بر آیات و روایات. فصلنامه مطالعات قرآنی, 01(83), 121-751. http://qsf.iranjournals.ir/article_667626.html
کامیابی، سعید؛ دوست محمدی، ملیحه؛ شفائیان، اشرف؛ پهلوانی، عاطفه. (1396). تحلیل تعادل فضایی و رتبه بندی خدمات اقتصادی و اجتماعی با استفاده از مدل اسکالوگرام و ضریب ویژگی DSO (مطالعه موردی: استان سمنان)، پژوهشهای مکانی-فضایی،شماره 2، صص 141-https://www.noormags.ir/view/en/articlepage/75376/135/image .631
مقیمی معصومه، تقی‌زاده یزدی محمدرضا. (1396). به‌کارگیری روش های تصمیم گیری چندشاخصه برای رتبه بندی اقتصادی مناطق شهری جهت احداث مراکز تجاری (مورد مطالعه: شهر تهران). فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری.; ۵(02): ۹۳-15. http://iueam.۷۶۷-fa.html - ir/article-۱
مومنی اصفهانی، سمانه، ملک حسینی، عباس. (1400). تحلیل و ارزیابی میزان تاثیرگذاری شاخص های رشد هوشمند بر توسعه شهری اراک. فصلنامه علمی وپژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی, 31(3), 471-891.  http://geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_681001.html
یزدانی، محمدحسن، فیروزی مجنده، ابراهیم. (1396). بررسی توزیع فضایی کاربری های عمومی از منظر عدالت فضایی مطالعه موردی؛ شهر اردبیل. نشریه علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی, 12(16), 362-382.  https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_7031.html
یغفوری حسین، قاسمی سجاد، قاسمی نرگس. (1396). بررسی عدالت فضایی در توزیع خدمات، با تاکید بر مدیریت شهری (مورد مطالعه: محلات منطقه ۹۱ تهران). فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی; ۲۳(3).  http://georesearch.ir/article-1-118-fa.html
Denis, RANO. (2012). Measuring the satisfaction aft citizens for the services given by the municipality: the case of Kirsehir municipality, Precede Social and Behavioral Sciences, 62: 24. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.09.092
Escolar, S., Villanueva, F. J., Santofimia, M. J., Villa, D., del Toro, X., & López, J. C. (2019). A Multiple-Attribute Decision Making-based approach for smart city rankings design. Technological Forecasting and Social Change, 142, 42-55. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2018.07.024
Guia, J. (2021). Conceptualizing justice tourism and the promise of posthumanism. Journal of Sustainable Tourism, 29(2-3), 502-519. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1771347
Jalilvand, M. S. (2020). The role of justice in the quality of laws. Contemporary Justice Review, 23(1), 91-103. https://doi.org/10.1080/10282580.2019.1700373
Jian, I. Y., Luo, J., & Chan, E. H. (2020). Spatial justice in public open space planning: Accessibility and inclusivity. Habitat International, 102122. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2020.102122
Kempin Reuter, T. (2019). Human rights and the city: Including marginalized communities in urban development and smart cities. Journal of Human Rights, 18(4), 382-402. https://doi.org/10.1080/14754835.2019.1629887
Khorshidi, R., & Hassani, A. (2013). Comparative analysis between TOPSIS and PSI methods of materials selection to achieve a desirable combination of strength and workability in Al/SiC composite. Materials & Design (1980-2015), 52, 999-1010. https://doi.org/10.1016/j.matdes.2013.06.011
Kuusaana, E. D., Kosoe, E. A., Niminga-Beka, R. Y., & Ahmed, A. (2021, March). Spatial Justice and Inner-City Development in Secondary Cities of Ghana: Implications for New Urban Agenda in the Global South. In Urban Forum (pp. 1-19). Springer Netherlands. https://doi.org/10.1007/s12132-021-09415-x
Mahesh, V., Joladarashi, S., & Kulkarni, S. M. (2019). Development and mechanical characterization of novel polymer-based flexible composite and optimization of stacking sequences using VIKOR and PSI techniques. Journal of Thermoplastic Composite Materials, 0892705719864619. https://doi.org/10.1177/0892705719864619.
Nesbitt, L., Meitner, M. J., Girling, C., Sheppard, S. R., & Lu, Y. (2019). Who has access to urban vegetation? A spatial analysis of distributional green equity in 10 US cities. Landscape and Urban Planning, 181, 51-79. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2018.08.007
Patel, P. B., Patel, J. D., & Maniya, K. D. (2018). Application of PSI methods to select FDM process parameter for polylactic acid. Materials Today: Proceedings, 5(2), 4022-4028. https://doi.org/10.1016/j.matpr.2017.11.662
Uwayezu, E., & de Vries, W. T. (2019). Scoping land tenure security for the poor and low-income urban dwellers from a spatial justice lens. Habitat International, 91, 102016. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2019.102016