مطالعات تطبیقی مفهوم “قلب نورانی” به عنوان مفهوم هویت ساز در معماری معاصر ایران و ترکیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

2 استادیار گروه معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران(نویسنده مسئول).

3 استادیار گروه ابنیه و بافت، پژوهشگاه میراث فرهنگی، تهران، ایران.

چکیده

حل مساله بحران هویت در معماری نیازمند مطالعات گسترده در زمینه مفاهیم هویت ساز در معماری سنتی است. هدف از این پژوهش مطالعه نظریه مفهوم «قلب نورانی» به عنوان نمودی از اصل شفافیت جهت هویت بخشی به آثار معماری معاصر ایران است. به منظور اثبات این امر به دلیل تشابهات تاریخی و مذهبی دو کشور ایران و ترکیه به مطالعه تطبیقی معماری آن ها پرداخته شده است. پس از بررسی پیشینه تاریخی دو کشور و تاثیرات آن بر معماری به تدوین نظریه مفهوم «قلب نورانی» پرداخته و مطالعه و بررسی این مفهوم در معماری بیش از نه دهه این دو کشور نشان داد که حضور یا عدم حضور مفهوم «قلب نورانی» در آثار معماری آنها می تواند در هویت معماری موثر باشد. در این پژوهش از روش ترکیبی کیفی -کمی (طرح زاویه بندی) و سپس مطالعات تطبیقی استفاده شده است. در ابتدا به کمک مطالعات کتابخانه ای و اسنادی (روش تحقیق تاریخی تفسیری) به بررسی مفهوم «قلب نورانی» به عنوان مفهومی هویت ساز در معماری ایران و ترکیه پرداخته شد و سپس به بررسی شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوران معاصر هر دو کشور و تحولات معماری این دوران و بررسی میدانی بناهای شاخص پایتخت دو کشور پرداخته که بررس یهای کمی نتایج به دست آمده، نشان می­دهد که معماری هر دو کشور در هر دهه براساس شرایط جامعه و نحوه رویکرد معماران شاهد افت و خیزهایی در هویت معماری بوده و آن جا که معماران در آثار خود آگاهانه به دنبال بیان مفهوم هویت ساز «قلب نورانی» در سیرت بناها بوده، در کالبد آثار نیز این امر تجلی یافته، هویت معماری سنتی احیای گشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Studies of the Concept of "Illuminated Heart" as an Identity-Creating Notion in Contemporary Architecture of Iran and Turkey

نویسندگان [English]

  • Shadi Khosravi 1
  • Arsalan Tahmasebi 2
  • Ahmad (Mirza kouchak) Khoshnevis 3
1 PHD student in architecture, Department of Architecture, Sanandaj Branch,Islamic Azad University, Sanandaj. Iran.
2 Assistant Prof., Department of Architecture, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj. Iran.
3 Assistant professor, Department of Buildings and Texture, Cultural Heritage Research Center, Tehran. Iran
چکیده [English]

The researching of contemporary architecture shows that in the recent period, due to modernization in the structure of society, a gap has been created between traditional and contemporary architecture.

Resolving the identity crisis problem in architecture requires extensive studies on Identity-Creating Notion in native architecture. For this purpose, in this study, principles have been studied such as the "Illuminated heart" as an expression of transparency in Iranian architecture. The results show that if it is possible to comprehend the meaning of these concepts properly in appearance and exterior we can give the works a native identity.

In the meantime, the study of the neighboring country of Turkey, which has historical similarities in terms of traditional architecture as well as modernization in the community as well as Iran, and its way of dealing with this issue in comparative analysis of architectural studies can provide better results.

In this study, with more than nine decades of architectural study, this question is answered whether the presence or absence of "Illuminated heart" in contemporary architectural works can be a sign of the identity of native architecture over the past hundred years?
In this research, with the help of library studies, the study of the "Illuminated heart" as the concept of identification in the architecture of Iran and Turkey was studied, and after quantitative studies and data analysis methods, considering the conditions of the contemporary era, the results have been obtained that the results indicate that in contemporary buildings in every decade, based on the conditions of the society, and the way of the presence of architects and their approach, The decline has been in the architectural identity.

And where architects deliberately sought to express the concepts of the identity in their works, they could be seen in the restoration of native identity in architecture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Illuminated Heart
  • Mithraism
  • Illumination philosophy
  • identity-creating notions
  • Contemporary Architecture of Iran and Turkey

مراجع

آرتاش، هولیا. (1392). ساختن، از تحقیق تا تجربه: معماران جوان ترکیه. معمار (79)، 33-28 .
آقایی مهر، معین، میرهاشمی نسب آستانه، سید صادق، دانشجو، خسرو و خیاط زنجانی، محمد (1397). تناظر جلوه های نور در اندیشه های سهروردی و معماری دوره صفویه. نشریه نقش جهان (8)(2)، 131-132. URL:http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-30714-fa.html
البرزی، فریبا، حبیب، فرح و اعتصام، ایرج (1398). جستاری پیرامون نور و مصادیق آن در معماری ایرانی؛ رهیافتی بسوی معنا در معماری. نشریه معماری و شهرسازی ایران (10)(17)، 95-111. DOI:10.30475/isau.2019.87948
بانی مسعود، امیر (1388). معماری معاصر ایران : در تکاپوی بین سنت و مدرنیته. چاپ اول. تهران: نشر هنر معماری قرن.
بورکهارت، تیتوس (1365). هنر اسلامی زبان و بیان. ترجمه مسعود رجب نیا. تهران: انتشارات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (سروش).
جانسون، هورست، و جانسون، آنتونی. (1390). تاریخ هنر. ترجمه محمد تقی فرامرزی. تهران: انتشارات مازیار.
جعفری قریه علی حمید (1385). مهر و خورشید در منظومه های حماسی ملی. مجله علمی و پژوهشی کاوش نامه (21)، 36-49. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=67805
حامی، احمد (1355). بغ مهر. چاپ یکم. تهران: چاپ داورپناه.
حسن پور، ناصر، و سلطانزاده، حسین. (1395). عوامل پس زمینه تحولات معماری معاصر ایران در دوران پهلوی دوم و مقایسه تطبیقی آن
با ترکیه، باغ نظر، (13)(44). 39-52 . https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=282784
حکمت، نصرالله، و حاجی زاده، محبوبه (1391). نور در فلسفه سهروردی. شناخت (پژوهشنامه علوم انسانی)،(1/66)، 7-25. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=226896
دری، علی، و طلیسچی، غلامرضا .(1396). تبیین شفافیت ساختار فضایی معماری ایران در دوره صفویه مطالعه موردی: کوشک هشت بهشت و مسجد امام اصفهان. مطالعات شهر ایرانی اسلامی , 7(72)، 41-50. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=299677
رازقی، علیرضا (1391). زیبایی شناسی نور شهاب الدین سهروردی و تاثیر اندیشه ایرانی و اسلامی در آن. اطلاعات حکمت و معرفت، (4)، 11-6.
رضی، هاشم (1381). آیین مهرتاریخ آیین رازآمیز میترایی در شرق و غرب از آغاز تا امروز (2جلد). تهران: انتشارات بهجت.
زارعی، محمد ابراهیم (1392). آشنایی با معماری جهان. چاپ سیزدهم. همدان: نشر فن آوران.
زمانی، عباس (1355). تاثیر هنر ساسانی در هنر اسلامی. تهران: انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر.
سالاری، سوگل، محمدی، بهزاد، و پیری، سعید (1392). بررسی تحلیلی نمود شفافیت و تاکید بر کاستن از ماده و افزایش فضا در برخی از نمون ههای ارزشمند معماری ایرانی. نشریه مطالعات محیطی هفت حصار، (1)(4)، 81-71. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=24376
سعادت، داوود، اعتصام، ایرج، مختاباد امرایی، سید مصطفی، مهدوی نژاد، محمد جواد (1396). تبیین مفهوم شفافیت در دوره‌های مدرن، پست مدرن و ارزیابی آن در معماری اسلامی ایرانی. پژوهش های معماری اسلامی، (5)(2)، 90-75. http://jria.iust.ac.ir/article-1766-en.html
سهیلی ، جلال، دیبا، داراب (1389). تاثیر نظام های حکومت در ظهور جنبش های ملی گرایانه معماری ایران و ترکیه. نشریه باغ نظر، (14)، https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=193618 .44-27
سهیلی، جلال، ماجدی، حمید (1387). معماری در ترکیه معاصر مطالعه موردی استانبول. نشریه معماری و فرهنگ، (33)، 104-97. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=153562
شهبازی، مجید، ترابی، زهره (1393). مقایسه بازتعریف و باز به کارگیری سنت در معماری معاصر ایران و اروپا. نشریه هویت شهر، (8)(19)، https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=236572 .35-48
شوازی، اگوست (1383). تاریخ معماری. مترجم: لطیف ابوالقاسمی. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
فره وشی، بهرام (1370). ایرانویج. چاپ سوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
قبادیان، وحید (1392). سبک شناسی و مبانی نظری در معماری معاصر ایران. چاپ دوم. تهران: علم معمار.
قربانی، قدرت الله (1394). نقش و کارکرد نور در فلسفه اشراقی سهروردی. اسفار مجله علمی و تخصصی فلسفه دین، الهیات و دین پژوهی، (1)(2). صص 81-108. magiran.com/p1527814
گودوین، گادفری (1388). تاریخ معماری عثمانی. مترجم ارشیر اشراقی، تهران: فرهنگستان هنر.
مقدم، محمد (1388). جستار درباره مهر و ناهید. چاپ سوم. تهران: انتشارات هیرمند.
موسوی، محمد حامد، افضلیان، خسرو (1398). تحلیل مورفولوژیک معماری مسکونی مدرن در کشورهای ترکیه و ایران (نمونه موردی: کاخ چانکایا و کاخ سعدآباد). معماری و شهرسازی ایران (10)(17)، صص 126-113. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=733558
موسوی، محمد حامد، افضلیان، خسرو، و فنایی، زهرا (1396). معماری کیوبیک و معماری مسکونی مدرن در ترکیه و ایران (دهه 1390). باغ نظر (14)(56)، 86-71. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=607348
میرزا کوچک خوشنویس، احمد (1390). منظره نمادین باغ ایرانی؛ نقش آبنمای مقابل کوشک با تکیه بر باورهای مهرپرستی. مجله علمی منظر (15)، 7-11.
میرمیران، هادی، و اعتصام، ایرج. (1389). معماری معاصر ایران: 75 سال تجربه بناهای عمومی (1300 تا 1375). تهران: طرح و نشر پیام سیما.
نصرت پور، دریا، خاقانی، سعید، و ملاصالحی، ودیهه. (1394). بررسی تطبیقی معماری اماکن مذهبی و شهرسازی دوره بیزانس در ترکیه با دوره سلجوقی در ایران. نشریه مدیریت شهری.(39). 98-87 .
نعیما، غلامرضا. (1394). سیر تحول معماری ایران از آغاز دوران اسلامی تا دوره تیموری (2جلد). چاپ اول. تهران: انتشارات سروش دانش.
ورمازرن، مارتین. (1380). آئین میترا. مترجم: بزرگ نادرزاده. چاپ سوم. تهران: انتشارات نشر چشمه.
هوگ، جان و مارتن، هانری. (1375). سبک شناسی هنر معماری در سرزمین های اسلامی. ترجمه پرویز ورجاوند، چاپ دوم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.. https://doi.org/10.3390/su11041069 https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=247739
هیلن براند، رابرت (1390). معماری اسلامی: شکل، کارکرد و معنی. ترجمه باقر آیت الله زاده شیرازی، چاپ هشتم. تهران: روزنه.
هینلز، جان.(1393). دین مهر در جهان باستان (مجموعه گزارش های اولین کنگره بین المللی مهرشناسی در منچستر) (2جلد). مترجم:
مرتضی ثاقب فر. چاپ اول. تهران: انتشارات توس.
Balamir, A. (2004). Turkey between east and west. International Seminar sponsored by the Aga Khan. 83- 95.
Batur, A. (2005). A Concise History: ARCHITECTURE IN TURKEY during the 20th Century. Ankara: Chamber of Architects of Turkey.
Bozdogan, S. & Kasaba, R. (2001). Studies in Modernity and National Identity. Washington D.C.: The University Of Washington Press.
Bozdogan, S. & Kasaba, R., Eds (1997). Rethinking Modernity and Identity in Turkey. Seattle and London: University of Washing Press.
Postalci, I. E., Atay Goldehan, F. (2019). Rethinking on Cultural Sustainability in Architecture: Projects of Behruz Çinici. Sustainability, 11(4), 1069. https://doi.org/10.3390/su11041069
معماری و شهرسازی آرمان شهر
دوره 14، شماره 36
آذر 1400
صفحه 29-50

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 11 اردیبهشت 1400
  • تاریخ پذیرش: 25 اردیبهشت 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار