عدالت فضایی در مسکن شهری، مورد مطالعاتی: شهر اسلامشهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد شهرسازی، دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران (نویسنده مسئول).

2 کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.

چکیده

به دنبال تحولات ایجادشده در اثر رشد شتابان شهرنشینی، از جمله ضرورت ها در رسیدن به عدالت فضایی و توسعه
شهری پایدار می توان توجه به تأمین مسکن مناسب برای اقشار متنوع جامعه دانست. عدم توجه به عدالت فضایی در
فرایند برنامه ریزی مسکن، می تواند بروز مشکلات فراوان، از جمله نارضایتی شهروندان و ناکارآمدی برنامه ها را در پی
داشته باشد. شهر اسلامشهر به عنوان یکی از شهرهای مهم استان تهران، امروزه با مشکلاتی در زمینه های عدالت در
حوزه مسکن مواجه است که موجب کاهش زیست پذیری آن شده است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی عدالت فضایی در
قلمرو مسکن در شهر اسلامشهر و ارائه راهبردهایی برای ارتقای آن می باشد. روش پژوهش از نوع تحلیلی و بهره گیری از
روش های کمی است. تحلیل اطلاعات با استفاده از آزمون تی تست، رتبه بندی مناطق بر اساس مدل تاپسیس و تکنیک
تحلیل سوات برای ارائه راهبردها استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهند که اکثریت شاخص های عدالت
فضایی مسکن در مناطق اسلامشهر پایین تر از سطح متوسط قرار دارند. بر اساس نتایج مدل تاپسیس، منطقه 1 اسلامشهر
مطلوب ترین منطقه از نظر برخورداری از عدالت مسکن است. در این منطقه، معابر و مسیرهای پیاده از کیفیت مناسبی
برخوردار بوده و از نظر دسترسی به خدمات شهری وضعیت مطلوب تری دارد. نامطلوب ترین وضعیت در بین مناطق مربوط
به منطقه 4 می باشد که از جمله مهمترین دلایل آن می توان به قدمت بالای ابنیه، سهم بالای بناهای مخروبه، شبکه
معابر نامناسب، فقدان دسترسی به حمل و نقل عمومی، و کمبود فضای سبز اشاره کرد. سایر یافته های پژوهش عبارتند
از: ضرورت به کارگیری راهبرد انطباقی برای تامین خدمات سکونت در مقیاس های عملکردی، راهبرد اقتضایی برای ایجاد
اختلاط کاربری ها به منظورایجاد محیط سرزنده، راهبرد تدافعی برای ساماندهی نظام کاربری ها و راهبرد تهاجمی برای
تقویت مشارکت مردمی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial Equity in Urban Housing (Case Study: Eslamshahr, Iran)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mehdi Azizi 1
  • Mohammad Moradi 2
1 Professor, School of Urban Planning, College of Fine Arts, University of Tehran.
2 Master of Urban Planning, College of Fine Arts, University of Tehran
چکیده [English]

Following the vast urban expansion created by the growth of urbanization, paying attention to housing needs, housing quality and access to affordable housing for all has become one of the crucial issues in the area of urban planning. The human life platform is on the path to achieve spatial justice and sustainable urban development, which has led to many problems, including citizens’ dissatisfaction and the consequent abandonment of neighborhoods and cities. Eslamshahr, as one of the important urban centers in Tehran province, today faces various problems such as areas of inequality in housing, which has reduced its viability. The purpose of this research is to investigate and evaluate the spatial equality in the housing domain in this city in order to provide strategies for its promotion. The research method is mainy-analytical. Bases on this, 382 residents of Eslamshahr were randomly selected to complete the questionnaires. Data analysis was performed using T-test in SPSS software and six district of the city were ranked based on TOPSIS model. Finally, the SWOT analysis technique was used to provide strategies for promoting spatial justice in the housing area of Eslamshahr. The research findings show that most of the indicators of housing equality in Eslamshahr are lower than the average level. District 1 with TOPSIS score of 0.910 and District 4 with TOPSIS score of 0.105 have the lowest rank in Eslamshahr housing areas have their own. In addition, the adaptive strategy of providing residential services at different performance scales (W11O8), the contingency strategy of mixing areas to create a lively environment (S4T7), the defensive strategy of organizing user systems especially at night to increase visibility (W8T5) and Strengthening public participation (S2O6) as one of the most important strategies for promoting justice in the housing sector is another finding of the present study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Housing
  • Spatial Equity
  • Sustainable Development
  • Eslamshahr Urban Districts
اهری، زهرا.(1370)، مسکن حداقل، تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
اکبرپور، محمد، جعفری، فیروز و کریمی، یاشار.(1395). واکاوی میزان نگرش مردم از معیارهای مسکن مناسب روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان هشترود). نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، 20 (58)، 42-23. https://b2n.ir/w36971
ابراهیم زاده، عیسی و قادرمرزی، جمیل.(1394). تحلیلی بر کیفیت مسکن محلات شهری راهکاری جهت بهبود کیفیت زندگی شهروندان (مطالعه موردی: محلات شهر دهگلان). مجله جغرافیا و توسعه، (40) ، 156-139. https://b2n.ir/a05688
اسماعیل زاده, حسن و معصومی, لیلا.(1394). تحلیل عدالت فضایی شهرستان های استان اردبیل در بخش شاخص های بهداشتی- درمانی با استفاده از مدل rokiV . مطالعات مدیریت شهری, 7(32), 49-104.
امانپور، سعید، ملکی، سعید و حسینی، نبی الله.(1395). تحلیلی بر توزیع خدمات شهری در کلانشهر اهواز از منظر عدالت فضایی. دوفصلنامه پژوهش های بوم شناسی شهری، 7(2)، 99-11. https://b2n.ir/m92744
امانپور، سعید؛ حسینی شه پریان، نبی الله و سعید ملکی.(1395). تحلیل فضایی سطوح برخورداری مناطق کلانشهر اهواز از خدمات شهری با تأکید بر عدالت اجتماعی. پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری، 4(3)، 594-715. https://b2n.ir/x77633
برندک، فرهاد.(1396). بررسی عدالت در سلامت با هدف دستیابی به دسترسی یکسان شهروندان به مراکز بهداشتی-درمانی (مطالعه موردی: شهر اردبیل). فصلنامه مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، 21 (4)، 379-389. https://b2n.ir/g17387
بزی، حدارحم، کیانی، اکبر و راضی، امیر.(1389). بررسی و تحلیل برنامه ریزی توسعه مسکن پایدار (مطالعه موردی شهر حاجی آباد- استان فارس). فصلنامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس, 2(3), 25-46. https://b2n.ir/x13386
جرفی, محمد امین, مدیری, مهدی, مهدوی حاجیلوئی, مسعود.(1399). برنامه ریزی راهبردی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی (مطالعه موردی: کلانشهر اهواز). آمایش محیط, 31 (05), 151-170. https://b2n.ir/g17387
داداش پور، هاشم، رستمی، فرامرز، و علیزاده، بهرام.(1393). بررسی و تحلیل توزیع عادلانه خدمات شهری و الگوی پراکنش فضایی آنها در شهر همدان. فصلنامه مطالعات شهری، 3 (12)، 5- 18. https://b2n.ir/u80037
روستایی، شهریور؛ نعیمی، کیومرث و محمودی، سلمان.(1395). تحلیل فضایی بر نابرابری های آموزشی و نقش آن در پایداری اجتماعی شهری (مطالعه موردی: شهر سقز). فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 7(26) ، 61-99. https://b2n.ir/d02624
رومیانی، احمد؛ سجاسی، حمدالله و منصوری، خیرالنسا.(1397). تحلیل ساختاری-کارکردی مسکن روستایی با رویکرد توسعه پایدار (مطالعه موردی: دهستان رومشگان شرقی، شهرستان کوهدشت). مجله مسکن و محیط روستا، (26) ، 55-07. https://b2n.ir/k04962
رضوانی، محمدرضا؛ اسفرم، یعقوب و حسینی، سیدرضا.(1392). تحلیل فضایی شاخص های توسعه مسکن روستایی با تاکید بر نابرابری درون منطقه ای (مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی). فصلنامه برنامه ریزی کالبدی-فضایی، 2(4)، 34-49. https://b2n.ir/a00782
رمضانپور، مهرناز؛ نورتقانی، عبدالمجید و شرقی، علی.(1397). مکان یابی مسکن حمایتی با معیارهای مقرون به صرفه گی مبتنی بر عدالت فضایی در شهر بابلسر. مطالعات محیطی هفت حصار، 7(25)، 35-50. https://b2n.ir/h28615
ضمیری، محمدرضا؛ ضمیری، مهسا و نسترن، مهین.(1394). روش های کمی در تحلیل توسعه فضایی مسکن شهری بجنورد (1384-1394). فصلنامه مطالعات شهری، (71)، 76-57. https://b2n.ir/u65647
عبدی، علی، بیژن رحمانی، بیژن و تاج، شهره.(1398). تحلیل نابرابری های فضایی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی مطالعه موردی: شهرستان قرچک. مجله جغرافیایی فضای گردشگری, 9(33), 96-88. https://b2n.ir/h75408
عزیزی, محمدمهدی, بیدهندی، شکوهی و محمدصالح.(1394). تحلیل سیر تحول تاریخی مفهوم عدالت اجتماعی در برنامه های توسعة شهری ایران (0431-0931). تحقیقات تاریخ اجتماعی, 5(10) , 521-941. https://b2n.ir/d30692
عزیزی، محمدمهدی، زبردست، اسفندیار و اکبری، رضا.(1397). واکاوی تبلور عدالت محیطی در اندیشه آرمان شهری اسلامی جهت کاربست در شهرسازی اسلامی (مطالعة موردی: محله روستا بنیان سفین کیش. مطالعات شهر ایرانی اسلامی). 9(34), 5-22. https://b2n.ir/b13635
عابدینی، اصغر.(1394). تحلیل تطبیقی شاخص های مسکن در سکونتگاه های غیررسمی (مطالعه موردی: محله اسلام آباد کشتارگاه ارومیه). مجله مسکن و محیط روستا، (941)، 15-66. https://b2n.ir/u11386
فصیحی، حبیب الله، شماعی، علی و آذرخش، فاطمه.(1399). تحلیل دسترسی به بوستان های شهری با رویکرد عدالت فضایی (نمونه: شهر ایلام). برنامه ریزی فضایی, 01 (37), 105-https://b2n.ir/x07779 .118
قنبری، ابولفضل (1390). تحلیلی بر نابرابری های مسکن روستیای شهرستان های استان آذربایجان شرقی در سال ۷۸۳۱. فصلنامه مسکن و محیط روستا، 03 (136) ، 33. https://b2n.ir/d49509
مدیری، مهدی و حسینی، سید احمد.(1392). ارزیابی کمی و کیفی مسکن شهری رویکردی جهت دستیابی به عدالت فضایی (مطالعه موردی: مناطق شهری استان خراسان رضوی). فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 5(3)، 53-69 . https://b2n.ir/r02593
معینی، محمدمهدی.(1387). مطالعه روند شکل گیری مسکن در تازه آبادهای عشایری. هنرهای زیبا, (33), 74-65. https://b2n.ir/d40348
نعیمی، کیومرث و بابائی اقدم، فریدون.(1396). شهر و عدالت فضایی؛ تحلیلی بر پراکنش خدمات عمومی شهری در نواحی بیست و دوگانه سنندج. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 7(32)، 173-186. https://b2n.ir/d24614
یزدانی، محمد حسن و فیروزی، ابراهیم.(1395). سنجش عدالت فضایی در توزیع مکانی کاربری های آموزشی شهر اردبیل. فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی، 6(3)، 17-https://b2n.ir/h97961 .36
Amer, S. (2007). Towards spatial justice in urban health services planning: a spatial-analytic GIS-based approach using Dar es Salaam, Tanzania as a case study (Vol. 140). Utrecht University. https://b2n.ir/m73334
Dunn, J. R. (2002). Housing and inequalities in health: a study of socioeconomic dimensions of housing and self reported health from a survey of Vancouver residents. Journal of Epidemiology & Community Health, 56(9), 671-681. https://b2n.ir/h77792
Duxbury, N., Simons, D., & Warfield, K. (2006). Local Policies and Expressions of Cultural.
Hall, P., & Pfeiffer, U. (2000). Urban Future 21: A Global Agenda for Twenty-first Century Cities. Taylor & Francis.
Huang, Y., & Jiang, I. (2009), Housing Inequality in Transitional Beijing, International Journal of Urban and Regional Research, 33 (4), pp. 936-956.
Huang, Y. (2005), From Work-unit Compounds to Gated Communities: Housing Inequality and Residential Segregation in Transitional Beijing. In L. J. C. Ma and Wu (Eds).
Laurent, E. (2011). Issues in environmental justice within the European Union, Ecological, 70 (11), 1846-1853.
Mercer, C. (2006). Cultural planning for urban development and creative cities. https://b2n.ir/e95783
Mitchel G., Norman, P. (2012), Longitudinal environmental justice analysis: Co-evolution of environmental quality and deprivation in England, 1960–2007, Geoforum, 43 (1), pp. 44–57. https://b2n.ir/g70728
Santos, D., & Martins, I. (2006). Monitoring urban quality of life, the Porto experience. Social Indicators Research, 80 (2), pp. 411-425.
Weziak, D. (2016). Quality of life in cities: Empirical evidence in comparative European perspective. Cities, (58), pp. 87-96.
Xiao, Y., Wang, Z., Li, Z., & Tang, Z. (2017). An assessment of urban park access in Shanghai–Implications for the social equity in urban China. Landscape and urban planning, 157, 383-393. https://b2n.ir/t37163