تحلیل عملکرد شناشیر بیرونی با توجه به نقش آن در سایه‌اندازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، دانشکده انرژی معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران (نویسنده مسئول).

2 استاد گروه معماری، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.

3 دانشیار و رئیس بخش انرژی و نور، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، تهران، ایران.

چکیده

بوشهر دارای بافت تاریخی ارزشمندی است و نکات آموزنده بسیاری در زمینه معماری اقلیمی دارد؛ هم از دید کلی در خصوص بافت و هم در مورد جزییات و اجزای معمارانه. در عین حال، درخصوص برخی از عناصر آن، مانند شناشیر که در نمای ساختمان‌های بوشهر کاربرد زیادی دارد، کماکان ابهاماتی در خصوص کارایی و عملکرد آن باقی است و جا دارد با انجام بررسی‌های دقیق تأثیر آن بر عملکرد ساختمان مشخص گردد. در بین تعداد قابل ‌توجهی راهکارِ علمی و تجربی، یکی از کاربردی‌ترین راهکارها بازکاوی و مطالعه عناصر اقلیمی و زمینه‌ای یک منطقه مشخصِ شهری و تطبیق آن با ساخت‌وسازهای سنتی آن است. با مطالعه پژوهش‌های پیشین، در مورد شناشیر، این نتیجه به دست می‌آید که بیش‌تر مطالعات انجام‌شده بر اساس مطالعات توصیفی تحلیلی پیرامون علت وجودی شناشیر بوده‌‌اند و تنها در چند مورد به بررسی تأثیر شناشیر بر شرایط تهویه طبیعی ساختمان پرداخته ‌شده است. در مقاله حاضر تلاش شده ‌است بعد دیگری از عملکرد شناشیر مورد بررسی قرارگیرد، با این امید که دریافت جدیدی از کارکرد شناشیر حاصل گردد. راهکاری که نویسندگان اتخاذ کرده‌اند استفاده از نرم‌افزارهای شبیه‌سازی ردینس و هانی‌بی برای تحلیل، تبیین و ارائه راه‌حل است. با تحلیل بررسی‌های انجام‌شده الگوی درست شناشیر بیرونی در بوشهر از منظر سایه‌اندازی ارائه شده است که قابل ‌استفاده معماران طراح خواهند بود. به همین منظور پس از بررسی و شناسایی گونه‌های مختلف شناشیر، در چهار تیپ مختلف، با استفاده از شبیه‌سازی رایانه‌ای میزان تأثیر شناشیر بر روشنایی فضای داخل مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. نتایجِ به ‌دست ‌آمده نشان می‌دهد شناشیر متصل به سقف که به میزان یک متر از سقف امتداد یافته ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌است، تا حد زیادی شبیه به یک سایبان افقی عمل می‌کند. از طرف دیگر، این نوع شناشیر، از نظر سایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اندازی، در مقایسه با شناشیر متصل به کف با ارتفاع ۱ تا ۱.۵ متر، عملکرد به مراتب بهتری دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Performance of the Shanashir according to its Role in Shading

نویسندگان [English]

  • Marjan Soleimanzadeh 1
  • Shahin Heidari 2
  • Behrouz Mohammad Kari 3
1 Master of Architecture and Energy, School of Architecture, College of Fine Arts, University of Tehran, Iran (Corresponding Author).
2 Professor of Architecture, Faculty of Architecture, College of Fine Arts, University of Tehran, Iran.
3 Associate Professor of Road, Housing and Urban Development Research Center, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Bushehr has a valuable historical texture which provides many instructive points in the field of climatic architecture, in terms of both the general characteristics of the texture and the architectural details. However, there are ambiguities about the efficiency and performance of some of its elements one of which is the Shanashir. This element is widely used in the facades of the buildings in Bushehr, making it important to determine its effect on the building performance. Among the considerable number of scientific and experimental solutions, one of the most practical solutions is to review and study the climatic and contextual elements of a specific urban area and compare them with the traditional constructions in it. Reviewing previous studies on Shanashir indicates that most studies have described and analyzed the reasons for the use of the Shanashir in the building and just a few studies have addressed the effect of the Shanashir on the natural ventilation in the building. In the present study, it is attempted to examine another dimension of the function of the Shanashir to find new things about its function. To this end, the simulation software of Radiance and Honeybee are applied to analyze, and explain findings, and provide solutions. By analyzing the investigations performed, the right pattern of the exterior Shanashir in Bushehr in terms of shading is presented, which can be used by designer architects. To this end, after identifying and examining various types of Shanashir (4 types), the effect of the Shanashir on interior lighting is assessed through computer simulation. The results show that the Shanasir attached to the roof, which extends one meter from the roof, acts much like a horizontal canopy. On the other hand, this type of Shanashir, in terms of shading, has a much better performance compared to the Shanasir (with a height of 1 to 1.5 meters) attached to the floor.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vernacular Architecture
  • Bushehr
  • Shading
  • Shanashir
  • Daylight Simulation

مراجع

بحرانی، حمیدرضا، رنجبر، احسان و احمدی، سارا. (۱۳۹۷). تحلیل رفتار گونه‌های شناشیر بیرونی و تأثیر آن‌ها بر جریان باد در بافت تاریخی بوشهر. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری‌های نوین معماری و شهرسازی، ۸(۳)، ۱۷۹-۱۸۶. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-30720-fa.html
تکاپو منش بقایی، شیده و شاهین، افشین. (۱۳۸۲). شناخت الگوهای معماری پایدار در بناهای مسکونی بافت قدیم بوشهر. مجله معماری ساختمان، ۷(۱۰)، ۱۳۰-۱۳۵. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=162720
حقیقت، فرنگیس. (۱۳۹۲). شناخت الگوهای معماری بومی در بناهای مسکونی بافت قدیم بوشهر، نمونه موردی عمارت نوذری. کنفرانس بین‌المللی. https://elmnet.ir/Article/20132695-32151
حمیدی، جعفر. (۱۳۸۹). استان زیبای بوشهر [چاپ سوم]. انتشارات شروع.
خانمحمدی، محمدعلی، عظیمی، سیروان، حسینی، مختار و رحمانیانی، یاسر. (۱۳۹۵). مطالعه کمّی و کیفی نقش ایوان در خانه‌های سنتی و احیاء آن در کالبد تراس نمونه موردی در شهر تهران. نشریه هویت شهر، ۲(۲۶)، ۲۱-۳۲. doi: 20.1001.1.17359562.1395.10.2.3.0
دفتر فنی معاونت حفظ و احیا. (1354). مطالعه و بررسی بافت قدیمی بوشهر [جلد1]، سازمان میراث‌ فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری استان بوشهر.
دهدشتی، سمیه و روسایی، امین. (۱۳۹۳). بررسی عملکرد و روش‌های ساخت شناشیر در بناهای بافت قدیم بوشهر. کنفرانس بین المللی روشهای نوین طراحی و ساخت در معماری زمینه گرا، تبریز. https://civilica.com/doc/324272
دهدشتی، سمیه و حیدریان، سارا. (۱۳۹۴). بررسی تیپولوژی مسکن در بافت تاریخی بوشهر. کنفرانس بین‌المللی دستاوردهای نوین در معماری و شهرسازی. https://civilica.com/doc/475519 
رنجبر، احسان، پورجعفر، محمدرضا و خلیجی، کیوان. (۱۳۸۹). خلاقیت‌های طراحی اقلیمی متناسب با جریان باد در بافت قدیم بوشهر. باغ نظر، ۷(۱۳)، ۱۷-۳۴. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=123198
زنگوئی، پردیس و ترکمان، احمد. (۱۳۹۳). کاربرد شناشیر در صرفه جویی مصرف انرژی ساختمان در بوشهر. کنفرانس بین المللی نیارش شهر پایا، تهران، ۱۶۵-۱۷۴. https://civilica.com/doc/344665
شاعری، جلیل، یعقوبی، محمود، علی‌آبادی، محمد و وکیلی نژاد، رزا. (۱۳۹۶). بررسی دما، رطوبت نسبی و سرعت جریان باد در ساختمان‌های سنتی مسکونی بوشهر در فصل گرما. نشریه هنرهای زیبا _معماری و شهرسازی، ۲۲(۴) ، ۹۳-۱۰۵. 10.22059/JFAUP.2018.229533.671660
ضیاء پور، معصومه و هدایت، اعظم. (۱۳۹۰). ارائه راهکارهای طراحی اقلیمی در نواحی گرم و مرطوب برمبنای معماری بومی منطقه (مطالعه موردی: بندر بوشهر و بندرلنگه). اولین کنفرانس ملی عمران و توسعه، رشت، ایران. https://civilica.com/doc/142585
غریبی، مختار، حسینی مفرد و ترکمان، احمد. (۱۳۹۰). بررسی عوامل شکل‌گیری جداره محله بهبهانی‌های بوشهر (نمونه موردی دید، نور و تابش خورشید). همایش ملی سازه، راه، معماری، چالوس. https://civilica.com/doc/149867 
محمدی، امین. (۱۳۹۱). بررسی عملکرد سایه‌اندازی شناشیرها و اصلاح آن به روش نقاب. نشریه شهر و معماری بومی، ۲ ، ۵۳-۶۲. 20.1001.1.26453711.1391.2.2.4.6
مفیدی شمیرانی، سید مجید و صداقت، فاطمه. (۱۳۹۲). اصول و بستر طراحی اقلیمی بوشهر. اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار، همدان. https://civilica.com/doc/263743
مسعودی نژاد، مصطفی، زرین، فاطمه و رضایی، گلشن. (۱۳۹۴). بررسی تطبیقی الگوی کالبدی اقلیمی شناشیل در خانه‌های بومی اهواز بوشهر. کنفرانس بین‌المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط‌زیست، افق‌های آینده، نگاه به گذشته، تهران. https://civilica.com/doc/608624/
وزارت مسکن و شهرسازی، اداره کل مسکن و شهرسازی. (۱۳۸۲). طرح تفصیلی ویژه بافت قدیم بوشهر. دفتر بهسازی و نوسازی شهری. بوشهر.
هدایت، اعظم و ضیایی، مسعود. (۱۳۹۱). تحلیل نقش باد در شکل‌گیری سیمای بافت تاریخی بوشهر. دومین همایش ملی انرژی باد و خورشید، تهران. https://civilica.com/doc/183935
هدایت، اعظم و عشرتی، پرستو. (۱۳۹۵). گونه شناسی شکلی و استقراری شناشیر در معماری بومی بندر بوشهر. فصلنامه علمی-پژوهشی قطب علمی معماری اسلامی، ۴(۴)، ۴۰-۵۹. http://jria.iust.ac.ir/article-1-610-fa.html
هدایت، اعظم و طبائیان، سیده مرضیه. (۱۳۹۱). بررسی عناصر شکل‌دهنده و دلایل وجودی آن‌ها در خانه‌های بافت تاریخی بوشهر. نشریه شهر و معماری بومی، ۳، ۳۵-۵۴. http://smb.yazd.ac.ir/article_237.html
Andersen, M., Ashmore, J., & Beltran, L. (2012). IES LM-83-12, Approved Method: IES Spatial Daylight Autonomy (sDA) and Annual Sunlight Exposure (ASE). Illuminating Engineering Society. Prepared by: The Daylight Metrics Committee.
Nabil, A., & Mardaljevic, J. (2006). Useful DayLight Illuminances: A Replacement for DayLight Factors. Energy and Buildings, 38(7), 905–913. https://edisciplinas.usp.br/pluginfile.php/4434083/mod_resource/content/0/Useful%20daylight%20illuminances.%20A%20replacement%20for%20daylight%20factors.pdf
Reinhart, Ch. F., Mardaljevic, J., & Rogers, Z. (2006). Dynamic Daylight Performance Metrics for Sustainable Building Design. LEUKOS, 3(1), 7–31. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.458.8133&rep=rep1&type=pdf
Reinhart, Ch. F., & Weissman, D. (2012). The Daylight Area - Correlating Architectural Student Assessments with Current and Emerging Daylight Availability Metrics. Building and Environment, 50, 155–164. https://www.researchgate.net/publication/257171773_The_daylit_area_-_Correlating_architectural_student_assessments_with_current_and_emerging_daylight_availability_metrics

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 09 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 12 بهمن 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار