تبیین نسبت انعطاف‌‌پذیری و سازماندهی فضایی در مسکن با روش نحو ‌فضا، مورد مطالعاتی: مجتمع‌‌های مسکونی آتی‌‌ساز، ماهان و هرمزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، واحد بین‌المللی کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران.

2 گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

3 گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

فضاهای معماری با برخورداری از قابلیت سازماندهی فضایی و تحولات درونی می‌‌توانند پاسخ‌‌گوی تعداد بیش‌تری از نیازهای کاربران آن‌ها در زمان‌‌های گوناگون باشند و بدین‌‌ ترتیب کارکرد مطلوب‌‌تری را نسبت به فضاهای تک عملکردی ارائه کنند. ضرورت دستیابی به این توانایی از زیرشاخه‌‌های انعطاف‌‌پذیری در مسکن به ‌‌عنوان موضوعی قابل‌‌تأمل است. هدف این تحقیق ارائه یک مدل تحلیلی در ارتباط با شناخت روش نحو فضا و استفاده از شاخص‌‌های آن جهت سنجش انعطاف‌‌پذیری در مسکن است. مجتمع‌‌های مسکونی در شهر تهران به عنوان جامعه پژوهش مورد ارزیابی قرار می‌‌گیرند. به ‌‌منظور بیان بهتر مسئله، این پژوهش در صدد پاسخ‌‌گویی به این سؤال است که چگونه می‌‌توان از شاخص‌‌های روش نحو فضا جهت سنجش انعطاف‌‌پذیری در مسکن استفاده کرد. روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع آمیخته و روش انجام آن بر پایه شبیه‌‌سازی کامپیوتری خواهد بود. روش گردآوری اطلاعات مبتنی ‌‌بر مطالعه کتابخانه‌‌ای، و هم‌چنین بررسی میدانی شامل استفاده از اطلاعات موجود و مشاهده است. ابزار گردآوری اطلاعات شامل نقشه‌‌های شناختی، فیش‌‌برداری، کدگذاری و آزمون برای روش نحو فضا از طریق نرم‌‌افزار دپث‌‌مپ است. روش تجزیه ‌‌و تحلیل اطلاعات در نحو فضا از طریق پنج مؤلفه ارتباط، هم‌‌پیوندی، انتخاب، کنترل و عمق صورت می‌‌گیرد. انعطاف‌‌پذیری نیز بر اساس مفاهیم فضای چند عملکردی، جابه‌‌جایی فصلی و روزانه و تفکیک و تجمیع بررسی می‌‌گردد. نتایج به‌‌دست ‌‌آمده نشان می‌‌دهند که سازماندهی فضایی در مجتمع‌‌های مسکونی در شهر تهران مبتنی ‌‌بر پیوستگی فضای آشپزخانه با فضاهای نشیمن، ناهارخوری و پذیرایی است. بر همین ‌‌اساس، بیش‌ترین ارتباط، هم‌‌پیوندی و کنترل، و نیز کم‌ترین عمق، میان آن‌ها صورت می‌‌گیرند، که این امر منجر به افزایش انعطاف‌‌پذیری فضاها در رابطه با فعالیت‌‌های مختلف شده است. با این ‌‌حال، اتاق‌‌های خواب صرفاً محل انجام فعالیتی خاص و استراحت هستند، که این موضوع بر کاهش انعطاف‌‌پذیری آن‌ها صحه می‌‌گذارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Ratio of Flexibility and Spatial Organization in Housing with Space Syntax Method; Case Study: Atisaz, Mahan, and Hormozan Residential Complexes

نویسندگان [English]

  • Banafsheh Sadat Ziaei 1
  • Seyed Hadi Ghoddusifar 2
  • Kaveh Bazrafkan 3
1 Department of Architecture, Kish International Branch, Islamic Azad University, Kish Island, Iran.
2 Department of Architecture, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran (Corresponding Author).
3 Department of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Architectural spaces with the capability of spatial organization and internal transformations can respond to a greater number of their users' needs at different times and thus provide more desirable performance than single-functional spaces. The necessity to access this ability is one of the subcategories of flexibility in housing as a contemplative subject. The purpose of this research is to provide an analytical model in relation to recognizing the space syntax method and using its indicators to measure flexibility in housing. Residential complexes in Tehran city are evaluated as a research society. In order to better express the problem, this research attempts to answer the question of how to use the indicators of the space syntax method to measure flexibility in housing. The research method in the present study will be of mixed type and its performance method will be based on computer simulation. The information-gathering method is based on the library study, and also the field survey includes using available information and observation. The information-gathering tool includes cognitive maps, noting, coding, and testing for the space syntax method through the Depthmap software. The information analysis method in space syntax is done through five components of connectivity, integration, choice, control, and depth. Flexibility is also examined based on the concepts of multi-functional space, seasonal and daily displacement, and segregation and aggregation. The results show that the spatial organization in residential complexes in Tehran city is based on the connection of the kitchen space with the living, dining, and catering spaces. Accordingly, the most connectivity, integration, and control, as well as the least depth, take place between them, which has led to the increased flexibility of spaces in relation to various activities. However, bedrooms are just a place to do a specific activity and rest, which confirms the reduction of their flexibility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Housing
  • Flexibility
  • Spatial Organization
  • Space Syntax

مراجع

اقبالی، سید رحمان و حصاری، پدرام. (1392). رویکرد مدولار و پیش‌‌ساختگی در مسکن انعطاف‌‌پذیر. مسکن و محیط روستا، 32(143)، 53-68. http://jhre.ir/article-1-360-fa.html
چینگ، فرانسیس دی کی. (1397). معماری: فرم، فضا و نظم (ترجمه زهره قراگزلو). تهران: دانشگاه تهران.
حبیبی، سید محسن و اهری، زهرا. (1367). مسکن حداقل. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
حیدری، تیمور، آریان مهر، علیرضا و کریمیان شمس‌‌آبادی، میلاد. (1397). برنامه‌‌ریزی مجتمع‌‌های مسکونی انعطاف‌‌پذیر در ایران با تأکید بر تطبیق‌‌پذیری مسکن. مدیریت شهری، 17(50)، 257-281. http://ijurm.imo.org.ir/browse.php?a_id=2175&sid=1&slc_lang=fa
عینی‌‌فر، علیرضا. (1382). الگویی برای تحلیل انعطاف‌‌پذیری در مسکن سنتی ایران. هنرهای زیبا، 13(13)، 64-77. http://journals.ut.ac.ir/article_10660.html?lang=fa
غروی الخوانساری، مریم. (1397). راهکارهایی برای انعطاف‌‌پذیری مسکن معاصر با توجه به تغییرات الگوی خانواده در طی زمان. صفه، 28(3)، 27-49. http://soffeh.sbu.ac.ir/article_100442.html?lang=fa
غفوریان، میترا. (1397). شناسایی گونه‌‌های انعطاف‌‌پذیری در طراحی مسکن آپارتمانی ایران. معماری و شهرسازی ایران، 9(15)، 63-73. http://isau.ir/article_68580.html
غفوریان، میترا و آقایی، سپیده. (1395). بازشناسی و اولویت‌‌بندی معیارهای انعطاف‌‌پذیری در طراحی مسکن آپارتمانی ایران. صفه، 26(3)، 41-64. http://soffeh.sbu.ac.ir/article_100320.html?lang=fa
مداحی، سید مهدی و معماریان، غلامحسین. (1395). تجزیه‌‌وتحلیل پیکره‌‌بندی فضایی خانه‌‌های بومی با رویکرد نحو فضا (نمونه موردی: شهر بشرویه). مسکن و محیط روستا، 35(156)، 49-66. http://jhre.ir/browse.php?a_code=A-10-1039-3&sid=1&slc_lang=fa
Abbaszadeh, S., Kalani Moghadam, M., & Saadatian, O. (2013). Analyzing a Proper Flexible and Adaptable Pattern for Promoting the Housing Quality in Iran. Design and Built, 6(1), 1-11. http://spaj.ukm.my/jsb/index.php/jdb/article/view/91
Albostan, D. (2009). Flexibility in Multi-Residential Housing Projects: Three Innovative Cases from Turkey. Master Thesis. Department of Architecture. Graduate School of Natural and Applied Sciences. Middle East Technical University. http://open.metu.edu.tr/bitstream/handle/11511/18698/index.pdf?sequence=1
Beisi, J. (1995). Adaptable Housing or Adaptable People? Experience in Switzerland Gives a New Answer to the Questions of Housing Adaptability. Architecture and Behaviour, 11(2), 139-162. http://comportements.ch/en/architecture-behaviour-journal
Cellucci, C., & Di Sivo, M. (2015). The Flexible Housing: Criteria and Strategies for Implementation of the Flexibility. Civil Engineering and Architecture, 9(7), 845-852. https://doi.org/10.17265/1934-7359/2015.07.011
Estaji, H. (2017). A Review of Flexibility and Adaptability in Housing Design. Contemporary Architecture, 4(2), 37-49. http://the-new-arch.net/index.php/journal/article/view/48
Friedman, A. (2001). The Grow Home. Montreal and Kingston: Mcgill-Queen’s University.
Galfetti, G. G. (1997). Model Apartments: Experimental Domestic Cells. Barcelona: Gustavo Gili.
Gharavi Alkhansari, M. (2018). Toward a Convergent Model of Flexibility in Architecture. Architecture and Urbanism, 42(2), 120-133. https://doi.org/10.3846/jau.2018.6241
Habraken, N. J. (1998). The Structure of the Ordinary: Form and Control in the Built Environment. Cambridge: Massachusetts Institute of Technology.
Hillier, B. (1996). Space is the Machine. Cambridge: Cambridge University.
Hillier, B., & Hanson, J. (1984). The Social Logic of Space. Cambridge: Cambridge University.
Howe, D. A. (1990). The Flexible House Designing for Changing Needs. American Planning Association, 56(1), 69-77. https://doi.org/10.1080/01944369008975746
Jiang, B., Claramunt, C., & Klarqvist, B. (2000). An Integration of Space Syntax into GIS for Modelling Urban Spaces. Applied Earth Observation and Geoinformation, 2(3-4), 161-171. https://doi.org/10.1016/S0303-2434(00)85010-2
Klarqvist, B. (1993). A Space Syntax Glossary. Nordisk Arkitekturforskning, 6(2), 11-12. http://arkitekturforskning.net/na/issue/view/77
Lee, B., Lee, H., & Kim, S. (2003). Typical Plan Types of Flexible Housing Based on the Analysis of Variation Trends. Open Building, 1(1), 45-53.
Poddubiuk, M. (1983). The Spectre of a Canadian Architecture. Fifth Column, 3(3-4), 2. http://fifthcolumn.library.mcgill.ca/issue/view/13
Priemus, H. (1969). Housing, Creativity, and Adaptation. Paris: Mouton.
Rian, I., & Sassone, M. (2012). Flexible Housing, a Healthy Housing: A Brief Discussion about the Merits of Flexibility in Designing Healthy Accommodation. Inhabiting the Future, 2(2), 1088-1100.
Schneider, T., & Till, J. (2005). Flexible Housing: Opportunities and Limits. Architectural Research Quarterly, 9(2), 157-166. https://doi.org/10.1017/s1359135505000199
Schroeder, U. (1979). Variably Usable Houses and Apartments: Floor Plan Solutions, Adaptable to Family Size, and Lifestyle. Wiesbaden: Bauverlag.
Seo, K. W., & Kim, C. S. (2013). Interpretable Housing for Freedom of the Body: The Next Generation of Flexible Homes. Building Construction and Planning Research, 1(3), 75-81. https://doi.org/10.4236/jbcpr.2013.13011
Son, J. H., Park, H. Y., & Kim, D. B. (2014). Study on Connectedness of Flexible Housing as an Application of Space Syntax. Advanced Materials Research, 1061-1062(1), 1083-1087. https://doi.org/10.4028/www.scientific.net/AMR.1061-1062.1083

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 تیر 1399
  • تاریخ بازنگری: 29 مهر 1399
  • تاریخ پذیرش: 27 آبان 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار