بازاندیشی در سیر تحول نظام‌های فکری زیبایی‌‌شناسی معماری مبتنی بر رویکرد انسان‌محوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری معماری، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

2 استاد گروه شهرسازی، دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

پذیرش زیبایی‌شناسی معماری در قالب رویکردهای انسان‌محور، زمینه‌ای‌ است که معمولاً توجه چندانی برای شناخت آن به لحاظ محتوای نظری نمی‌‌شود و همواره این سردرگمی وجود دارد که کدام الگوی فکری زیبایی‌شناسی معماری از این منظر همه جانبه‌‌تر است، چرا که همواره این مفهوم کیفیتی مبهم به نظر می‌‌رسد. لذا این مسأله مطرح می‌‌شود که چه پارادایم‌‌های زیبایی‌‌شناسی معماری مبتنی بر محوریت انسان تاکنون شکل گرفته‌‌اند؟ و اساس قضاوت‌‌های ارزشگذارانه و بنیان ارزیابی‌‌های در این نگرش‌‌ها مبتنی بر چه معیارهایی بوده است؟ و الگوهای نظری حاضر در حوزه زیبایی‌‌شناسی معماری نسبت به موضوع انسان چه نگرشی اتخاذ کرده‌‌اند؟ از این ‌‌رو هدف پژوهش حاضر پرداختن به سر تحول مواضع پیرامون زیبایی‌‌شناسی معماری در نگرش به ابعاد گوناگون وجود انسان است، لذا تحقیق حاضر به صورت کیفی و با روش توصیفی- تحلیلی به گونه‌‌شناسی و مقایسه تطبیقی رویکردهای مختلف زیبایی‌‌شناسی با رویکردی تفسیری تمرکز می‌‌یابد. چرا که اهمیت شناخت نگرش‌‌های انسان‌محور از این واقعیت ناشی می‌‌شود که بازخوانی ایده‌‌های زیبایی‌‌شناسانه که اساساً مرتبط با موجودیت انسان است، امکان بازگردانی مواضع نظری به موضوع ادراک محیط و توسعه آن را مهیا می‌‌‌‌سازد. در پایان نتایج نشان داد که دیدگاه‌‌های نظری حاکم از ابتدا تاکنون (کلاسیک، مدرن، پست مدرن) هر کدام تنها به یک یا چند بعد از ابعاد به ‌هم‌ پیوسته زیبایی‌‌شناسی معماری از منظر انسان پرداخته‌‌اند. اما پارادایم نظری حاضر، بهره‌گیری از مفهوم «تجربه تجسم‌‌یافته» را خصوصیت محوری لذت در معماری می‌‌داند و در این نگرش، اساس تجربه زیبایی‌‌شناسی، ادراکی تجربی با کیفیتی مطلوب است که از طریق تعامل فعالانه میان عینیت و تصورات ذهنی انسان و فضا حاصل می‌‌شود و اثرات عاطفی حاصل از «ادراک تجسم‌‌یافته» به آگاهی انسان از اثر معماری ارزش می‌‌بخشد، در حقیقت این نوع تجربه از طریق بینش انسان به واسطه حضور و فراتر از آن به ترکیب تجسم، احساس و ادراک اتکاء دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Rethinking the Evolution of Intellectual Systems of Architectural Aesthetics Based on an Anthropocentric Approach

نویسندگان [English]

  • Somayeh Moosavian 1
  • Behnaz Aminzadeh Gohar Rizi 2
  • Azadeh Shahchraghi 3
1 Ph.D in Architecture, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran (Corresponding Author).
2 Professor of Urban Planning, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Associate Professor of Architecture, Development, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Irann.
چکیده [English]

Accepting architectural aesthetics in the form of human-centered approaches is a field no sufficient attention has been paid to its relevant theoretical contents to identify it. There has always been bewilderment in answering which theoretical model of architectural aesthetics is more comprehensive from this perspective because this qualitative concept has remained vague. Therefore, the question raised here is which paradigms in architectural aesthetics have been formed based on anthropocentrism so far? What factors have been the basis of value judgments and the evaluation of the views? And what stance have present theoretical models in architectural aesthetics taken on the subject of humans? Therefore, the present study aims to examine the evolution of stances taken by architectural aesthetics on the different dimensions of human existence. Accordingly, this descriptive-analytic research qualitatively focuses on the typology and comparative study of different approaches to aesthetics with an interpretative view. The significance of identifying human-oriented views arises from the fact that rereading the aesthetic ideas, which are basically related to human existence, enables us to return the theoretical stances to the subject of environmental perception and development. The results of the present study showed that each of the dominant theoretical views, from the beginning up to now (i.e. classic, modern, postmodern views), have addressed one or a few interrelated dimensions of architectural aesthetics from the perspective of human nature. However, the present theoretical paradigm holds the concept of “embodied experience” as the central characteristic of pleasure in architecture. In this view, the basis of aesthetic experience is experimental perception with satisfactory quality, achieved through active interaction between individuals' objectivities and subjective images and space. Moreover, the emotional influence of “embodied perception” values human awareness of architectural work. Such an experience relies on presence, and beyond it, the synthesis of embodiment, emotion, and perception through human insight.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Beauty
  • Architectural Aesthetics
  • Embodied Perception
  • Aesthetic Experience

مراجع

Arnheim, R. (1965). Art and visual perception: A psychology of the creative eye. Univ of California Press. 
Arnheim, R. (1977). The dynamics of architectural form. University of California Press. 
Bhatt, R. (2000). The significance of the aesthetic in postmodern architectural theory. Journal of Architectural Education, 53(4), 229-238. https://www.tarjomefa.com/wp-content/uploads/2018/05/9062-English-TarjomeFa.pdf
Berleant, A. (2013). What is aesthetic engagement?. Contemporary aesthetics, 11(1). https://digitalcommons.risd.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1269&context=liberalarts_contempaesthetics
Bourassa, S. C. (1990). A paradigm for landscape aesthetics. Environment and Behavior, 22(6), 787-812. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0013916590226004
Carlson, A. (2000). Aesthetics and the environment. Routledge.
Corbusier, L. (2013). Towards a new architecture. Courier Corporation.
Gaut, B., & Lopes, D. (Eds.). (2013). The Routledge companion to aesthetics. Routledge. 
Gibson, J. J. (1986). The ecological approach to visual perception. Hills-dale. NJ: Lawrence.
Graham, G. (2005). Philosophy of the arts: An introduction to aesthetics. Routledge.
Guter, E. (2010). Aesthetics AZ. Edinburgh University Press.
Guyer, P. (2011). Kant and the Philosophy of Architecture. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 69 (1), 7-19. https://watermark.silverchair.com/jaac_v69_1_007.pdf?token=AQECAHi208BE49Ooan9kkhW_Ercy7Dm3ZL  
Haldane, J. J. (1998). Aesthetics of architecture. Routledge encyclopedia of philosophy. C.E. London: Routledge.
Lang, J. (1987). Creating architectural theory. Van Nostard Reinhold Company, New York.
Levinson, J. (Ed.). (2003). The Oxford handbook of aesthetics. Oxford University Press
Mallgrave, H. F., Johnson, M. L., Arbib, M. A., McGilchrist, I., Eberhard, J. P., Farling, M., & Gattara, A. (2015). Mind in architecture: Neuroscience, embodiment, and the future of design. MIT Press.
Mallgrave, H. F. (2010). The architect's brain: Neuroscience, creativity, and architecture. John Wiley & Sons.
Nassar, J. L. (1988). Environmnet Aesthetic. Theory Research and Applications. Cambridge University. Pr, New York.
Nassar, J. L. (1998). The evaluative image of the city. Sage Publications.
Nesbitt, K. (1996). Theorizing a New Agenda for Architecture: An Anthology of Architectural Theory 1965-1995. Princeton Architectural Press. 
Nuffida, N. E. (2004). Refiguring tradition: aesthetic experience, built environment and the roots of cultural heritage comprehension through bagas godang mandailing as a case study. In 5th International Seminar on Sustainable Environmental Architecture, Skudai, Johor. https://scholar.google.com/scholar?hl=en&as_sdt=0%2C5&q=%E2%80%A2+Nuffida%2C+N.E.+%282004%29.+Refiguring+tradition%3A+aesthetic+experience%2C+built+environment+and+the+roots+of+cultural+heritage+comprehension+through+bagas+godang+mandailing+as+a+case+study.+In+5th+International+Seminar+on+Sustainable+Environmental+Architecture&btnG
Pérez-Gómez, A. (2016). Place and Architectural Space: Timely Meditations. CreateSpace Independent Publishing Platform.
Rowland, I. D., & Howe, T. N. (2001). Vitruvius: ‘Ten books on architecture’. Cambridge University Press.
Scruton, R. (1989). The Aesthetics of Architecture. Princeton University Press.
Thomas, E. (2015). The Beauties of Architecture. A Companion to Ancient Aesthetics, 121, 274. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9781119009795.ch18
Townsend, D. (2006). Historical dictionary of aesthetics. Scarecrow Press. 
Winters, E. (2011). A Dance to the Music of Architecture. The Journal of Aesthetics and ArtCriticism, 69(1), 61-67. https://watermark.silverchair.com/jaac_v69_1_061.pdf?token=AQECAHi208BE49O 
Winters, E. (2007). Aesthetics and Architecture. London: Continuum.
Zube, E. H. (1980). Environmental evaluation: perception and public policy. Cambridge University Press.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 شهریور 1398
  • تاریخ بازنگری: 14 دی 1399
  • تاریخ پذیرش: 04 بهمن 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 01 خرداد 1401

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار